Η ελληνική επανάσταση και η πρώτη πράξη υποτέλειας!

Με αφορμή την Γαλλική Επανάσταση και τις πράξεις του Ναπολέοντα, στις αρχές του 19ου αιώνα, οι μεγάλες δυνάμεις θέσπισαν την Αρχή της Νομιμότητας, δηλαδή την αρχή που αναγνώριζε κάθε τι παλαιό καθεστώς που επικρατούσε στην Ευρώπη και απαγόρευε οτιδήποτε νέο και επαναστατικό. Θεμελιωτής της υπήρξε ο Αυστριακός Μέτερνιχ ο οποίος αποτέλεσε και το αγκάθι για την μετέπειτα προσπάθεια των Ελλήνων για αποτίναξη του τουρκικού ζυγού. Η Αρχή αυτή καθιερώθηκε στο συνέδριο της Βιέννης (1814-1815) και την υπερασπίστηκε μετά ζήλου η Ιερή Συμμαχία. Το ξέσπασμα της ελληνικής επανάστασης του 1821 προκάλεσε έκπληξη, αιφνιδιασμό  και καχυποψία, εν μέρει, στις ευρωπαϊκές αυλές. Αρχικά ομόφωνα την καταδίκασαν και ήλπιζαν ότι θα αποτελούσε γι΄ αυτούς μια «στιγμιαία ενόχληση». Προχώρησαν, μάλιστα, και σε ιδεολογική τεκμηρίωση  της ομόφωνης καταδίκης τους υποστηρίζοντας  ότι η σκλαβιά σ΄ένα δυνάστη, τον Σουλτάνο στην περίπτωσή μας, είναι ευλογημένη από τον Θεό, ενώ η διεκδίκηση της εθνικής ελευθερίας-ανεξαρτησίας έργο του σατανά!

Η παρουσία του Γεωργίου Κάνιγκ στο υπουργείο εξωτερικών της Αγγλίας, στις αρχές του 1823, άλλαξε την αντιμετώπιση των μεγάλων δυνάμεων απέναντι στο ελληνικό ζήτημα. Αυτός ουσιαστικά με τις διπλωματικές του επιλογές και πρωτοβουλίες δημιουργεί στην ευρωπαϊκή διπλωματία το Ελληνικό Ζήτημα. Μία από τις πρώτες του ενέργειες είναι να διακηρύξει την ουδετερότητα της Αγγλίας (25-3-1823) μεταξύ των δύο εμπολέμων, Ελλήνων και Τούρκων, χωρίς ταυτόχρονα να κλείνει την πόρτα στα ανακτοβούλια της Ευρώπης για την από κοινού επίλυση του ελληνικού ζητήματος.
Η κακή πορεία της ελληνικής επανάστασης μετά το 1823, η σύμπραξη του Μεχμέτ Αλή της Αιγύπτου (1769-1849) με τον Σουλτάνο και η αποβίβαση του Ιμπραήμ πασά (1789-1848) με στρατό στην Πελοπόννησο,  θα υποχρεώσουν τους Έλληνες σε πολιτικό επαναπροσανατολισμό, που θα οδηγήσει στην δημιουργία των πρώτων κομμάτων με ξενικό όνομα -αγγλικό, γαλλικό, ρωσικό- και «εξωτερικό προσανατολισμό». Με τον τρόπο αυτό οι επαναστατημένοι Έλληνες διευκόλυναν τις μεγάλες Ευρωπαϊκές Δυνάμεις να παρεμβαίνουν και να επηρεάζουν τις υποθέσεις τους,  τόσο της εσωτερικής όσο και της εξωτερικής πολιτικής. Τον Σεπτέμβριο του 1825, ελληνική αποστολή θα παραδώσει στον Κάνιγκ "Πράξη Υποτέλειας" (Act of submission) την οποία είχαν υπογράψει όλη η τότε στρατιωτική, πολιτική και θρησκευτική ηγεσία, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο Ανδρέας Μιαούλης, ο Ανδρέας Ζαΐμης, ο Κ. Δεληγιάννης  και  ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Άρτας Πορφύριος. Η πράξη έλεγε: ...ο Κλήρος, οι Παραστάται, οι Αρχηγοί, Πολιτικοί και Στρατιωτικοί ξηράς και θαλάσσης, του ελληνικού έθνους …. δυνάμει της παρούσης πράξεως θέτει εκουσίως την ιεράν παρακαταθήκην της ιδίας αυτού ελευθερίας, ανεξαρτησίας και της πολιτικής αυτού υπάρξεως υπό την μοναδικήν υπεράσπισιν της Α. Μ. του Γεωργίου Δ΄.
Ο Άγγλος Υπουργός Εξωτερικών όμως δεν έδειξε τον αναμενόμενο ενθουσιασμό, αφού υποστήριξε ενώπιον των Ελλήνων αντιπροσώπων ότι τόσο οι συνθήκες μεταξύ Αγγλίας και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όσο και τα συμφέροντα τής χώρας του στην περιοχή -οικονομικά και πολιτικά- δεν του επιτρέπουν να παραβιάσει την ουδετερότητα και να συμπαραταχθεί με το μέρος των Ελλήνων.
Το Σχέδιο εθελοδουλείας των Ελλήνων και Άγγλων αλλά «ό,τι αποφάσισαν όμως Άγγλοι και Μαυροκορδάτος, τους τα γκρέμισαν οι Τούρκοι, που δεν δέχτηκαν καμία συζήτηση, γιατί οι πρώτες επιτυχίες του Ιμπραήμ είχαν δημιουργήσει στην Πύλη τη βεβαιότητα ότι η Ελληνική περιπέτεια θα τελείωνε με ολοσχερή κατάπνιξη της επαναστάσεως».
Βέβαια, για διαφορετικούς λόγους, το Σχέδιο αυτό «που είχε διαστάσεις εθνική προδοσίας από την κυβέρνηση του Μαυροκορδάτου» δεν πήρε τις υπογραφές όλων και μάλιστα αποδείχτηκε «με ντοκουμέντα ότι πολλές υπογραφές πλαστογραφήθηκαν».
Όμως, το Σχέδιο αυτό συνάντησε μεγάλες αντιδράσεις τόσο στην Ελλάδα όσο και στους φιλελληνικούς κύκλους.
Από  τους πρώτους Έλληνες του εξωτερικού, ο Αδαμάντιος Κοραής, αντέδρασε εγγράφως, ζητώντας εξηγήσεις «από τινάς, πως και δια ποίαν κατεπείγουσαν ανάγκην απεφασίσθη η καταφυγή εις την είτε υπεράσπισιν, είτε προστασίαν των Άγγλων», ενώ οι απεσταλμένοι από τις φιλελληνικές εταιρείες, Γάλλος στρατηγός Ρος και ο Αμερικανός Γεώργιος Ουάσιγκτον, σε επιστολή τους προς την Ελληνική κυβέρνηση διαμαρτυρήθηκαν ακαριαίως γράφοντας: «…άτομα τινά, μόνον ως απλοί πολίται, έλαβον την τόλμην να γίνωσιν αρχηγοί μιας φατρίας και ενατνίον των καθεστηκότων νόμων της πατρίδος των, υπέγραψαν και παρεκίνησαν και άλλους να υπογράψωσι μίαν αναφοράν όλως δι’ όλου υβριστικήν εις τον χαρακτήρα των εθνών…»
Ουσιαστικά όμως θα αποτελέσει το έναυσμα για την εμπλοκή των μεγάλων δυνάμεων στο ελληνικό ζήτημα με αποκορύφωμα την ναυμαχία του Ναβαρίνου και τις ενέργειες του Μαιζών που, ουσιαστικά, έσωσε την ήδη αποτυχημένη Ελληνική Επανάσταση.