Kώστας Ρούκουνας "Ο Τριτσιμπίδας" (1939)
«Η οικογένεια Τριτσιμπίδα κατάγεται από την ιστορικήν Μπαρμπάσαινα, κατέστη δε ιστορική, από το τραγούδι της οικογένειας Τριτσιμπιδαίων. Από παλαιοτάτης εποχής η οικογένεια Τριτσιμπίδα ήτο αρχοντική και γνωστή και εξήσκει μεγάλην επιρροήν καθ’ όλην την επαρχίαν Ηλείας. Ήτο δημοφιλής και αγαπητή τόσον, ώστε σχεδόν εις όλα τα χωρία της επαρχίας, είχε βαφτίσει εκατοντάδες παιδιών και έφθασε εις σημείον, ώστε όλοι να τον αποκαλούν Νονό.
Ο ιδρυτής της οικογενείας Νικόλαος Τριτσιμπίδας έλαβε μέρος εις την Επανάστασιν του 1821, άγων τότε ηλικίαν 21 ετών, ως αρχηγός ομάδος επαναστατών και διεκρίθη τιμηθείς δια διπλώματος εξαιρέτων υπηρεσιών. Καθ’ όλον τον μετέπειτα βίον του διήγε βοηθών τους πτωχούς και ευεργετών εν γένει τους έχοντας ανάγκην καταναλώσας το πλείστον της περιουσίας τους εις τοιαύτας αγαθοεργάς πράξεις.
Ο Νικόλαος Τριτσιμπίδας ήλθε εις γάμον δύο φοράς και εκ μεν του πρώτου γάμου του απέκτησε δύο υιούς τον Πάϊκον και τον Κωνσταντίνον εκ δε του δευτέρου τρεις θυγατέρας την Μαρίτσαν, Αικατερίνην και Αρετήν.
Προ του γάμου του (μάλλον) είχε γνωρίσει την πεντάμορφην πτωχή κόρη, του χωρίου Λάλα, Μαριωρή την οποία ερωτεύθη και μάλιστα την αραβωνιάσθηκε. Αλλά επειδή την εποχήν εκείνην υπήρχον αντιζηλίαι τοπικαί μεταξύ διαφόρων προυχόντων και εθεωρήθη ως πρόκλησις το αρεβώνιασμα του προύχοντος της Μπαρμπάσαινας Τριτσιμπίδα μετά της Μαριωρής από τους τοπικούς άρχοντας του χωρίου, Λάλα, ούτοι απεφάσισαν με πάντα τρόπον να διαλύσουν το συνοικέσιον αυτό.
Και προς τούτο εσκέφθησαν και απεφάσισαν να απαγάγουν τη Μαριωρή ίνα ούτω δήθεν δημιουργηθή προσβολή και διαλύθη το συνοικέσιον, όπερ και εγένετο ως εξής:
Οι προύχοντες του χωρίου Λάλα, Καραμεραίοι, οι οποίοι ήσαν αντίθετοι πολιτικώς προς την οικογένεια Τριτσιμπίδα, έβαλαν δύο γειτόνισες να πάνε δήθεν να φέρουν νερό από την Πηγή Λουκίσσα απ’ όπου υδρεύοντο οι Λαλαίοι και οι οποία απείχε από το χωριό Λάλα ημίσειαν περίπου ώραν, μαζί με την Μαριωρή, η οποία ανύποπτος εδέχθη θεωρήσασα τούτο φυσικόν να πάνε συντροφιά!
«Ο Τριτσιμπίδας και η Μαριωρή», Αθήνα 1908
Εκεί όμως εις την Πηγήν και εις μέρος δασώδες είχαν τοποθετήση κρυμένον τον υπηρέτην τους ονόματι Ντούρον, άνδρα χειροδύναμον, με την εντολήν ν’ αρπάξη και απαγάγη την Μαριωρή χωρίς να την κακοποιήση, όπερ και εγένετο. Αυτό και μόνον το γεγονός (διότι μετά μίαν ημέραν από της απαγωγής αφήκαν ελευθέραν την Μαριωρή χωρίς να την κακοποιήσουν, απολύτως) ήρκεσαν να το θεωρήση ο Τριτσιμπίδας ως προσβολή όταν το έμαθε, και ευθύς αμέσως μετέβη εις το χωρίον Λάλα και εύρε την Μαριωρή και της είπε ότι κατόπιν των όσων συνέβησαν δεν δύναται να γίνη γυναίκα του, διέλυσε αμέσως και αφού της έδοσε αρκετά χρήματα ανεχώρησε χωρίς να την επανιδή πλέον.Αυτή είναι η ιστορία του ειδυλίου.
Ο Νικόλαος όμως Τριτσιμπίδας ο οποίος ηγάπα υπερβολικά την Μαριωρή και από τον μεγάλο του πόνον και αγάπην του προς την Μαριωρή έκαμε το γνωστό τραγούδι, το οποίον έλαβε Παννελήνιον διάδοσιν χάρις εις ένα Τούρκον βαπτισθέντα εις Χριστιανόν ονόματι Σουλεϊμάν (Γεώργιον Χριστιανικώς) ο οποίος έπαιζε κλαρίνο και το μελοποίησε εις καλόν σκοπόν που ήρεσε εις τον λαόν. Αυτό δε το τραγούδι μόνο εξιστορεί όλην την ιστορίαν, αναφέρεται ότι έγινε γύρω στα 1840.
Το αρχοντικό ιστορικό σπίτι του Τριτσιμπίδα εις την Μπαρμπάσαινα σώζεται μέχρι σήμερα καίτοι παρήλθον πλέον των 100 ετών, παρουσιάζει με τον μέγα όγκον του και την μεγάλην μανδρωμένη έκτασιν του το μεγαλείον ακόμη εκείνο, το οποίον αναφέρεται εις το τραγούδι. Εκ της οικογενείας του Νικολάου Τριτσιμπίδα του ιδρυτού αυτής επιζεί κατ’ ευθείαν έγγονος, υιός του πρωτοτόκου τέκνου του Πάϊκου, ο Αριστείδης Π. Τριτσιμπίδας.
Το τραγούδι όπως τραγουδιέται σήμερον έχει ως εξής:
«Έβγα ψηλά στα διάσελα κι ‘αγνάντια στην Μπαρμπάσαινα
για να δεις τον Τριτσιμπίδα πώχει αμπέλια και σταφίδα.
Πώχει τα σπίτια τα ψηλά τα μπαλκονάκια τα πλεκτά.
Στης Μπαρμπάσαινας το κάμπο Τριτσιμπίδας κάνει γάμο
και καλεί για συμπεθέρους όλους τους Μπαρμπασαιναίους.
Η Μαριωρή παντρεύεται και όλος ο κόσμος χαίρεται.
Ποιόνε θα πάρης Μαριωρή του Τριτσιμπίδα το παιδί
πουν παιδί και παλικάρι και βαρεί και το γιογκάρι».
Αναφορές, μαρτυρίες, παραλλαγές στο τραγούδι
Το ειδύλλιον Μαριωρής και Τριτσιμπίδα, αναφέρεται στο βιβλίο του Γεωργίου Χρυσανθακόπουλου, μελετητή της ιστορίας της Ηλείας, «Η Ηλεία επί Τουρκοκρατίας» Αθήνα 1950, σελ. 38 – 112. Το βιβλίο όπως γράφει στο εξώφυλλο, «αποτελεί μνημείο Επιστημονικής μελέτης και έρευνας με ιστορική ευθύνη».
Ο Νίκος Αναστόπουλος, εκπαιδευτικός, στις «Ιστορικές Σελίδες» του, έκδοση 1989, γράφει για την ιστορία της Μαριωρής: «Ανάμεσα στους ωραίους θρύλους και τις παραδόσεις, ξεχωριστή θέση έχει η ιδιόμορφη και παράξενη ιστορία της Μαριωρής του Τριτσιμπίδα».
Για την Μαριωρή, γράφει, πως ήταν Τουρκοπούλα την έλεγαν Μπεμιγέ, κόρη του Αβδάγα απ’ τους πλουσιώτερους Αγάδες της Τρίπολης.
Αυτό υποστηρίζει και ο Γεώργιος Χρυσανθακόπουλος. Ο Αβγάδας έμενε στην Μπαρμπάσαινα, αλλά για κτηματικές διαφορές το 1800 εγκαστάθηκε στην Τρίπολη. Τον Ιούνιο του 1821, οι τρομεροί Λαλαίοι, Τουρκαλβανοί, νικήθηκαν απ’ τους Έλληνες στο Πούσι. Εγκατέλειψαν το Λάλα βιαστικά, και στη βιασύνη τους, ξέχασαν την Μπεμιγέ που κρύφτηκε στους αχυρώνες του Σέϊντ – Αγά. Εκεί τη βρήκαν οι Λεντζέοι και την παράδωσαν στο Δημήτρη Καραμέρο. Αυτός τη βάφτισε Χριστιανή και της έδωσε το όνομα Μαρία. Επειδή η ομορφιά της ήταν καταπληκτική, τη φώναζαν Μαριωρή, δηλαδή Μαρία – ωραία, Μαριωραία, Μαριωρή.
Η Μαριωρή, όταν μεγάλωσε, παντρεύτηκε τον Ιωάννη Αναγνωστόπουλο. Όταν πέθανε ο άντρας της, παντρεύτηκε τον Κουμπάτη. Διατηρούσε την υπέροχη ομορφιά της. Είχε απέραντη καλωσύνη και φημιζόταν για τα Χριστιανικά της έργα».
Ο Μωραΐτης ποιητής Πάνος Σπάλας, δέχεται τη μαρτυρία του Αριστείδη Τριτσιμπίδα και τονίζει: «πλάνες αθέλητες και καλοπροαίρετες γίνηκαν γύρω από τον χιλιοτραγουδισμένο Τριτσιμπίδα που ενώ είναι μία καθαρά ηλεγμένη ιστορική μορφή, ο λαός μας εν τούτοις, τον εγέμισε καταπώς το συνηθίζει με αβεβαιότητα και θρύλους».
Υπάρχουν παραλλαγές στο τραγούδι. Θα αναφέρω 6.
Την πρώτη παρουσιάζει ο Ανδρέας Χατζηγεωργίου στα «Μωραΐτικα τραγούδια» του (Περιοδικό Σφαίρα αριθμ. 25-15 Απριλίου). Στο τέλος του τραγουδιού υπάρχει η προσθήκη:
Π’ ώχει στον Πύργο κτήματα στην Πάτρα Καταστήματα.
Παραλλαγή 2η. Την αναφέρει ο Α. Τσακόπουλος στα «Λαϊκά Δημώδη» (ασπίς Άργους 12-7-1953)
Παραλλαγή 3η. Την αναφέρει ο Χρήστος Χασάπης στο άρθρο του «Η κατακαϋμένη Μπαρμπάσαινα και ο Λεβέντης Τριτσιμπίδας της».
Παραλλαγή 4η. Την αναφέρει ο Χρήστος Χασάπης. Λέει πως ο Τριτσιμπίδας είχε δύο όμορφες κοπέλες, που τις πάντρεψε και τις δύο σε μια μέρα, γιατί έτσι το θέλει το έθιμο.
Παραλλαγή 5η. Την αναφέρει ο Χρήστος Χασάπης με άσχετες προσθήκες στο τραγούδι.
Παραλλαγή 6η. Την διέσωσε ο Νικόλας Λάσκαρης, Λαογράφος και Εκπαιδευτικός απ’ τη Γορτυνία. Πέθανε στην Αμαλιάδα τον Δεκέμβρη του 1942.
Όλες οι παραλλαγές δείχνουν την απήχηση, που είχε στο λαό μας το τραγούδι. Μέχρι σήμερα το παίζουν και το τραγουδούν σε γάμους και σε πανηγύρια στον Μοριά.
ΠΗΓΗ: Έρευνα – Μελέτη της Ρούλας Λιάσκου από τις “Συλλογές”
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου