ΤΡΥΠΗΤΗ(ΎΠΑΝΑ, ΙΣΟΒΑ 'Η ΜΠΙΤΖΙΜΠΑΡΔΙ ): " Ίσταται κατά τον βορράν, στηριζόμενο επί φυσικού μπαλκονίου, εξόχως μεγαλοπρεπής και η περικλείουσα αιώνια βλάστηση αποτελεί τον μανδύα του. Αυτός λάμπει και απαστράπει εις όλα τα παιχνίδια των χρωμάτων εις καθημερινό θέαμα και ακτινοβολεί ως φαιοπράσινη φλόγα υπό τας πρωϊνάς αχτίδας του ηλίου".

''Πρός άρκτον δ' 'ομορα ήν τω Πύλω δύο πολίδια Τριφυλιακά 'Υπανα και Τυπανέαι και ποταμοί δε δύο εγγύς ρέουσι, ο τε Δαλίων (Διάγων) και ο Αχέρων εκβάλοντες εις τον Αλφειόν"
(Στράβων Η΄3,15)

ΤΡΥΠΗΤΗ :ΤΟ ΜΠΑΛΚΟΝΙ ΤΟΥ ΑΛΦΕΙΟΥ

ΤΡΥΠΗΤΗ :ΤΟ ΜΠΑΛΚΟΝΙ ΤΟΥ ΑΛΦΕΙΟΥ

Δευτέρα 13 Ιανουαρίου 2020

Πύργος Χρονικό (Μέρος Δ' & Τέλος)


Το Δ΄Μέρος του Διηγήματος του Ηλείου Τάκη Δόξα...

Αποτέλεσμα εικόνας για η μαχη του πυργου 1821

Χαλασμός λες του κόσμου στάθηκε η πρώτη εκδρομή! Οι Τούρκοι ρίχτηκαν από όλες τις μεριές στην πόλη και έγιναν παντού πολύνεκρες συγκρούσεις. Ο αέρας γέμιζε μπαρουτόκαπνο, κραυγές και σπαραγμούς, το χώμα στρώνω όταν από πτώματα που κυλιόντανε σε λίμνες αίματος...
"Όρθιοι" γράφει ο επιφανέστερος ιστορικός του αγώνα ακαδημαϊκός κ Διονύσιος κόκκινος, οι Πύργιοι αντιμετώπισαν την επίθεση. Περήφανοι και μπρος στο βέβαιο θάνατο δεν θέλησαν να χρησιμοποιήσουν για προκάλυψη τους τη γράνα  που έχασκε κοντά στους σιδηροδρομικούς σταθμούς όπου τότε ήταν αλώνια. Και πολέμησαν τους Τούρκους με το κορμί τους για στόχο!
Αρκετές μέρες μάνιαζε η μάχη μεσ΄ στην πόλη...Κι΄ έπειτα, το μοιραίο και τραγικό τέλος που δεν ήταν παρά μία ακόμα σπονδή: Οι Οθωμανοί λύγισαν τη δυσανάλογη αντίσταση των Πυργίων και ύστερα ρίχτηκαν με λύσσα στο έργο της καταστροφής. Η γνωστή ιστορία των άγριων ενστίκτων τους. Λεηλάτησαν κυριολεκτικά την πόλη και αφού πήραν μαζί τους όσα γυναικόπαιδα είχαν απομείνει από την φυγή και το θάνατο, καλά οδήγησαν έξω από τον Πύργο και τα καταβασάνισαν. Διαδρομή των αδύνατων σημείων πλασμάτων που είχαν παραδοθεί σάλια στα νύχια των τιμών τους, θόλωσαν κι αυτόν ακόμα τον ουρανό με τα δάκρυα και τις οιμωγές τους. Και το μαρτύριο τελείωσε όταν βγαίνει ξανά στατιστικά τα θύματά τους μέσα στο αίμα.
Το αίμα όμως ήταν αγιασμός και πότιζε της λευτεριάς το πολύκλαρο δέντρο. Η επανάσταση αποτελούσε πια ένα υπέροχο γεγονός που βάδιζε το θριαμβευτικό του δρόμου. Ποιος θα στεκόταν ικανός να σταματήσει την πορεία της ιστορίας;
Σε λίγες κιόλας μέρες Ο Χαράλαμπος Βιλαέτης με πολλούς οπλαρχηγούς και 406 πολεμιστές ξεκίνησε μέσα από τα συντρίμμια του Πύργου για να εκδικηθεί τους Λαλαίους Τούρκους χτυπώντας τους στην ίδια τους τη φωλιά. Ο στρατός αυτός πέρασε τον Αλφειό κι΄ αφού κατάστρεψε το χωριό Φλώκα σταμάτησε και οχυρώθηκε στο Λαντζόϊ.
Εκεί ήταν πεπρωμένο να γραφτεί άλλη με ένα ελληνικό μία άλλη επική σελίδα. Οι Έλληνες δέθηκαν ισχυρή τουρκική επίθεση και αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν σκορπίζοντας προς τα νότια για να μη χαθούν άδικα ικανές δυνάμεις. Στο Λαντζόϊ έμεινε μόνο ο Βιλαέτης περιστοιχισμένος από 80 παλικάρια του αποφασισμένα για έναν ηρωικό θάνατο. Τι να κάνει όμως μία χούφτα ανδρείων προς την καταιγίδα που την έζωνε; Ο αγώνας ήταν άνισος, μα οι Έλληνες τον κράτησαν αρκετές ώρες με το αδιάκοπο τραγούδι του καριοφιλιού και την αστραπή της σπάθας που φώτιζε το τοπίο...Και το τέλος, τρομερό: 77 πτώματα αρματολών στρώσανε τη γη, κι΄ ανάμεσά τους και ο ίδιος ο Βιλαέτης με σπασμένο το αιματόβρεχτο γιαταγάνι του που είχε θερήσει αρκετούς από τους εχθρούς...Οι τούρκοι ζήτησαν μες στους νεκρούς τον ήρωά του κόψανε, λυσσασμένοι από το κακό τους, το κεφάλι και το πήγαν στο Λάλα όπου το κρέμασαν για κοινή θέα σε έναν πλάτανο που ήταν κοντά στο τζαμί τους.
Οι θυσίες των αγωνιστών γίνονταν λιβανωτός. Κι΄ αργότερα στις 10 Μαΐου 1821, σήμανε η αποφασιστική ώρα. Συγκεντρώθηκαν Κάπου στην Ηλεία 1.200 πολεμιστές και ξεκίνησαν για τη μεγαλύτερη εκστρατεία κατά του Λάλα. Ο στρατός αυτός πέρασε από τον Πύργο και πήρε μαζί του πολλές δυνάμεις ντόπιων αγωνιστών κι΄ ορεινούς καπεταναίους που είχαν γενικό αρχηγό τον Αναγνώστη Παπασταθόπουλο.
Τα τελικά σχέδια για την πολιορκία του Λάλα καταστράφηκαν στο σπίτι του Άχολου, όπου συγκροτήθηκε μεγάλο πολεμικό συμβούλιο. Από τη μεγάλη αυτή μέρα ξύπνησε το πρώτο φως της λευτεριάς στον Πύργο. Και το φως αυτό άπλωσε πιο πολύ του κόσμου σε ευκαιρίες κι΄ έγινε οριστικό όταν στις 12 με 13 Μαΐου μία ολάκερη ιστορία αρχηγούς τον Σισίνη, το Μεταξά και τον Παπασταθόπουλο άρχισε την εκστρατεία κατά των Λαλαίων Τούρκων. Η εκστρατεία του τύπου στάθηκε σαν να μια από τις λίγες στην  ιστορία του αγώνα, οδήγησε σε επικές μάχες, όπου η ελληνική αντρειοσύνη πραγματοποίησε αληθινά θαύματα. Οι θριαμβευτικές νίκες τις 20, 21, 22 και 23 Ιουνίου στο θρυλικό Πούσι ανάγκασαν τους Τούρκους σε καταντροπιασμήνη φυγή που λύτρωσε οριστικά τον τόπο από το άγος της πολύχρονης δουλείας.
Τώρα πια ο Πύργος ανασαίνει την ελεύθερη ζωή. Η θύελλα βέβαια του πολέμου είχε σπείρει παντού στην πόλη την ερημιά και τη φρίκη. Τα σπίτια γκρεμισμένα κι' οι άνθρωποι, οι παλαιοί κάτοικοι του τόπου που σώθηκαν από το θάνατο και τις κακουχίες των βουνών, όπου είχαν αποτραβηχτεί, δειλοί και αδύναμοι ξανάρχιζαν το χτίσιμο της ζωής.
Ήταν τέλη Οχτώβρη του 1829 όταν πέρασε από τον Πύργο ένας Άγγλος περιηγητής, είδε την πόλη κι έγραψε τις εντυπώσεις του στα απομνημονεύματά του. Ο περιηγητής αυτός λεγόταν Τράντ, ήταν λοχαγός και μπάρκαρε στην Κέρκυρα με το βρετανικό πολεμικό "Ικτίς" που είχε κυβερνήτη τον πλοίαρχο Έϊστιγξ, για περιοδεία στο Ιόνιο. Μία μέρα αφόντας σάλπαρε κι΄ αφού πέρασε από τη Λευκάδα, στην Κεφαλονιά και τη Ζάκυνθο, είδε, όπως σημειώνει στα απομνημονεύματά του, νοτιότερα και κάτω από έναν ουρανό "προσλαβόντα την ψυχράν χειμερινήν χροιάν του" το ακρωτήριο του Κατακώλου. Το τελωνείο "ήτο κατειλλημένον" από έναν Έλληνα του υποσχέθηκε να του βρει άλογα για να τον πάνε στον Πύργο. Και ώσπου να ξεκινήσει από το Κατάκωλο ο λοχαγός Τράντ αφοσιώθηκε να θαυμάζει το γύρω του "κλασικόν" τοπίο...
Ο Άγγλος περιηγητής είχε ξεκινήσει από την πατρίδα του ονειροπολώντας να βρει εδώ τύπους αρχαίων ηρώων, αντί όμως για αυτούς είδε κουρελιασμένο και "ακάθαρτον τι δυστυχισμένον οδηγούν τρία ελεεινότατα ιππάρια" - τα ζώα που τον μεταφέρανε στον Πύργο. "Η εκ Κατακώλου εις Πύργον (συνεχίζει)άγουσα οδός, διέρχεται δια πεδιάδος καταλλήλου προς επικερδήν καλλιέργειαν, καίτοι ήδη καλυπτόμενης από βάτους και αγριοβότανα. Η οδός εκ δυσμών κρασπεδούται υπό της θαλάσσης, ανατολικώς δε περιβάλλεται υπό σειράς βραχωδών λόφων, μεταξύ των οποίων παρετήρησα ωχυρωμένον σπήλαιον χρησιμεύσαν ως περιοδικόν καταφύγιον των κατόικων ενός γειτονικού χωρίου κατά τας επιδρομάς των Τούρκων ιππέων".
Κι΄ο λοχαγός Τράντ συνεχίζει: " Μετ΄ ολίγον εφτάσαμε είς τα λείψανα του ακμάζοντος άλλοτε Πύργου και ήδη αποτελούντος άθροισμα πηλόκτιστων τοίχων άνευ ορόφων. Τα άσπλαχνα στρατεύματα το Ιμβραήμ είχαν εκείβαθέως εκχαράξει τα σημεία του ολέθρου των - των γυμνών τοίχων δυο εκκλησιών και του ημικατεδαφισμένου πύργου αποτελούντων τα μόνα τεκμήρια, ότι υπήρχε μιαν φοράν εις το μέρος αυτό πόλις.
Ο Πύργος είχε άλλοτε χιλιάδας κατοίκους χριστιανούς κατά το πλείστον. Η πόλις είχεν υποστή βλάβην εκ των συμπλοκών των τεσσάρων πρώτων ετών της επαναστάσεως. Κατά το 1825 ευρίσκετο εις ακμάζουσαν κατάστασιν, διεξήγαγε δε σπουδαίον εμπόριον δια των βιομηχνικών προϊόντων της.
Αλλ΄ η ανοικτή και απροστάτευτος τοποθεσία της εν μέσω της πεδιάδος την κατέστησεν ευκολότατην λείαν των Αράβων, μεταβαλόντων αυτήν κατά το επόμενο έτος είς την κατάστασιν, είς την οποίαν την εύρον.
Αυτό ήτο το πρώτον τεκμήριον του προς τους Έλληνας θανάσιμου μίσους του Ιμβραήμ. Εν τούτοις είχον ακόμη να παρατηρήσω και να αντιλαφθώ πολλά. Από τον κάβο Ματαπά μέχρι του Κορινθιακού κόλπου αι φλόγες ουδεμιάς πόλεως είχον φεισθή. Οι Πύργιοι, οίτινες διαρκούντος του πολέμου είχον ζητήσει άσυλον εις τα απρόσιτα καταφύγια των ορέων, όπου πλείστοι απέθανον εκ της δριμύτητος του καιρού και της στερήσεως τροφής, είχον ήδη επανέλθει και αρχίσει την ανοικοδόμησιν των οικιμάτων, δύο δε ή τρεις οικοίαι είχον ήδη ανεγερθή εν μέσω των ερειπίων»
Σε ένα από αυτά δυο-τρία σπίτια οδηγήθηκε, φαίνεται ο Άγγλος περιηγητής και φιλοξενήθηκε. Στο σπίτι κείνο έμενε τότε ο βρετανός υποπρόξενος Πασχαλίγκος που είχε μία κόρη "εκπάγλου καλλονής" με μαύρα ακτινοβόλα μάτια, καμπυλωτά φρύδια κι ευρωπαϊκή φυσιογνωμία. "εβαμμένους τους όφρυς και εψιμυθιωμενας τας παρειάς". Η Πασχαλίγκου έπαιξε για τον λοχαγό Τράντ ένα ρόλο ανάλογο με την " κόρη των Αθηνών" για το Λόρδο Βύρωνα, και μόνο που δε λεγόταν Θηρεσία αλλά κάπως κοινότερα: Κατίνα...
Από τότε και πέρα ο πύργος άρχισε να οργανώνεται σε μία σημαντική πόλη του Μοριά. Σταυροδρόμι καθώς είναι των επαρχιών Ηλείας, Ολυμπίας και Γορτυνίας έγινε (όπως γράφει στα περίφημα ενθυμήματα του ο νεότερος ιστορικός μας κ. Διον.Ν.Κωνσταντόπουλος) "Το συγκοινωνιακό, εμπορικό, διοικητικό και δικαστηριακό κέντρο πόλεις της περιφέρειας", και "μια από τις καλύτερες και πολύ άνθρωπότερες επαρχιακές πόλεις".
Εποχή χρυσή τότε, γύρω στα 1850, που ο Πύργος συμφωνώ με την έκφραση του ίδιου συγγραφέα, ήταν "ευδαίμων τε και όλβιος"...Αυτό τον καιρό άλλωστε έγινε ο λιμενοβραχίονας του Κατακόλου που άνοιξε έντονο και συστηματικό το εξαγωγικό εμπόριο της σταφίδας κι ανέβασε σε ζηλευτό οικονομικό ύψος στην πόλη. Κάτου απ’ ΄τη μοίρα της σταφίδας ο Πύργος πυκνοκατοικήθηκε, έγινε πρωτεύουσα του Νομού Ηλείας, ανέβηκε και κατέβηκε, χάρηκε και πόνεσε, δημιούργησε κι έχασε για να φτάσει στη σημερινή πραγματικότητα.
Τώρα η πόλη κατοικείται από 20.000 ανθρώπους πολλοί από αυτούς ακολουθώντας το ρεύμα της αστυφιλίας κατέβηκαν από τις ορεινές επαρχίες και μπόλιασαν το γνήσιο ντόπιο πληθυσμό. Προσθήκη της αρχαίας Ολυμπίας τούτος ο τόπος έχει γίνει σημαντικότατο τουριστικό πέρασμα ξένων και δικών μας που πάνε κι έρχονται για να προσκυνήσουν τη γη των θεών. Γείτονας πάλι, της αρχαίας Φειάς θα αποκτήσει κι άλλο ενδιαφέρον όταν η επιστήμη του βυθού θα φέρει στην επιφάνεια την κατά ποτισμένη εκείνη Πολιτεία που κοιμάται εδώ και δυόμισυ χιλιάδες χρόνια κάτου απ΄ τα νερά του κόλπου του Αγίου Ανδρέα...
Οικονομική και πνευματική παράδοση βαραίνει τον Πύργο. Στα 100 χρόνια που πέρασαν από το πρώτο του φανέρωμα σαν πόλις με αξιώσεις, το κράτος και οι πολίτες κάνανε πολλές προσπάθειες να οργανώσουν τον τόκο και τη ζωή από κάθε άποψη: εμπορική, κτιριακή, πολιτιστική. Δούλεψαν εργοστάσια, υψώθηκαν σπίτια, βγήκαν συγγραφείς και καλλιτέχνες... Μεσολάβησαν Ωστόσο οι πόλεμοι κι οι αλληλοσπαραγμοί, οικονομικές δοκιμασίες και φτώχειες πλήγωσαν τα Επαγγέλματα και τις καρδιές συντρίβοντας κι΄ αφανίζοντας επιχειρήσεις κι΄ όνειρα.
Οι ολιγάριθμη " παλιά φρουρά" που απομένει ακόμα εδώ, γυρίζει νοσταλγικά στα ευτυχισμένα εκείνα χρόνια πού, καθώς λένε, οι Πυργιώτες στις κουμπούρες τους αντί για στουπί χρησιμοποιούσαν... κατοστάρικα, θεωρούν ότι την πόλη σα μια " ξεπεσμένη αρχοντοπούλα".
Κι΄ οι νεώτεροι συμφωνούν.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου