Η μάχη του Άι- Θανάση!

…και τότε οι άλλοι μεν επήγαν  να πολιορκήσουν τα φρούρια της Μεσσηνίας, ο δε Κολοκοτρώνης με 300 Μανιάτας, τους οποίους επήρεν από τον Μούρτσινον και από τον Π. Μαυρομιχάλη, ο Αναγνωσταράς, ο Αρχιμ. Φλέσας και ο Π. Κεφάλας εξεστράτευσαν την 24^η Μαρτίου δια τα Μεσόγεια της Πελοποννήσου δια να γενικεύσουν την επανάστασιν, και κατά το χωρίον Σκάλα εις τον δρόμον έμαθαν ότι οι Τούρκοι του Φαναρίου Ζαχαίοι, Μουτριζάνοι, Ζβουρτσάνοι υπέρ τας 4000 ψυχαίς προετοιμάζοντο να πάνε εις την Τριπολιτσάν. Εχωρίσθη τότε από τον Αρχιμ. Φλέσαν και από τους λοιπούς, οι οποίοι τράβηξαν δια την Αρκαδίαν δια να γενικεύσουν και εις εκείνα τα μέρη την επανάστασιν, και εκείνος τράβηξε κατά το Λεοντάρι και την Καρύταιναν.

Καθώς έβλεπαν οι Έλληνες τας σημαίας και τους στρατιώτας ασήμαιναν των εκκλησιών τα σήμαντρα, και οι μεν ιερείς έβγαιναν ενδυμένοι τα ιερά άμφια και με το Ευαγγέλιον  είς τας χείρας, οι δε χριστιανοί  άνδρες, γυναίκες, παιδία, παρακαλούσαν τον θεόν να τους ενδυναμώνη. Ο  Αρχιμανδρίτης μάλιστα εφορούσε μίαν περικεφαλαίαν, και δια τούτο τον εκύτταζαν με πολλήν περιέργειαν οι άνθρωποι και τον εδέχοντο με μεγάλην υποδοχήν……

….Εις τας 25 Μαρτίου εκατέβηκαν από τα βουνά της Καρύταινας ο Θεοδόσιος Καρδαράς με τους Ζυγοβιστινούς, και ο Κωσταντής Αλεξανδρόπουλος με τους Στεμνιτσιώτας και τους Δημητσανίτας  και άλλους πολλούς από τον κάμπον, με τους καπεταναίους και τα σημαίας των κάθε χωρίον, και ηθέλησαν να πιάσουν τους Τούρκους της Καρύταινας, επήραν από τους κατοίκους και ολίγας τροφάς και τας έμβασαν εις το φρούριον.

Ο Κολοκοτρώνης επήγαινε τον δρόμον του και πριν φθάση εις του Τετέμπεη εις τας 27 Μαρτίου έλαβε γράμμα από τον Βασίλη Μπουδούνα από ταις Καρύταις ότι οι Τούρκοι Φαναρίται εκίνησαν δια την Τριπολιτσάν, ετάχυνε τότε τον δρόμον του, έφθασεν είς την Καρύταινα και εβοήθησε τους πολιορκούντας το παλαιόκαστρον, όπου είχαν, ως είπαμεν, κλεισθή οι Τούρκοι της Καρύταινας.

Την αύτην ημέραν ετράβηξε και επίασε την θέσιν Άγιον  Θανάση και από εκεί έγραψεν είς τους Ανδριτσάνους ότι επίασεν εμπρός να βαρέση τους Τούρκους, όπου έμειναν να κοιμηθούν είς την  Σολδίνα, και αυτοί να έλθουν να κτυπήσουν από πίσω.

Το γράμμα του επήγε νύκτα είς το στρατόπεδον, το οποίον ήτον είς τα Ρόβια, αλλ’ οι Ανδριτσάνοι, δεν εγνώριζαν την υπογραφήν του, δεν επίστευσαν και δια τούτο εκράτησαν τον πεζόν έως ότου εξημέρωσεν, υποπτεύοντες μάλιστα μην ήτον καμμία απάτη εκ μέρους των Τούρκων, και την αυγήν της 28 Μαρτίου άνοιξεν ο πόλεμος και από μπροστά τους εκτύπα ο Κολοκοτρώνης και τους εμπόδιζε τον δρόμον των και από πίσω ο Τσανέτος Χριστόπουλος με τους Ανδριτσάνους και λοιπούς επαρχιώτας του Φαναρίου. Είχεν έλθει τότε εκεί και ο Καφετζής από Λιοδώρα και τους εκτύπα και αυτός από το πισινόν μέρος.

…….ωπισθοδρόμησαν και επέρασαν μέσα από τον ποταμό Ρουφιά είς την θέσιν Χαλούλαγα. Τότε έφθασνα και οι αδελφοι Πλαπούται Δημήτριος και Γεωργάκης με τους Λιοδωρικαίους και ο Σπ. Σπηλιοτόπουλος με τους Δηματσανίτας όλοι έως 300 αυτί ενωθέντες με τους Φαναρίτες έκαμεν ανανέωσιν του πολέμου με περισσότερον θυμόν. Όταν επροσπάθουν οι Τούρκοι να περάσουν τους εκτύπησαν οι Έλληνες γερά και μάλιστα ο Δ. Πλαπούτας δια τούτο οι Τούρκοι έπεσαν είς τον ποταμόν και επνίγησαν  πολλοί και πολλά γυναικόπαιδα και ζώα, αλλά και όχι ολίγοι εσκοτώθησαν. Όσοι δε πέρασαν τον ποταμόν εγλύτωσαν και  και εκόλλησαν κτά το αντίκρυ φρούριο της Καρύταινας….

Φωτάκου Χρυσανθόπουλου,  Απομνημονεύματα περί της Ελληνικής Επαναστάσεως