ΑΡΧΑΙΑ ΑΙΓΕΙΡΑ

ΑΡΧΑΙΑ ΑΙΓΕΙΡΑ

Χάρτης της Αίγειρας και της γύρω περιοχής

ΓΕΝΙΚΑ

Συχνά έχουμε αναφέρει το όνομα του περιηγητή Παυσανία, ο οποίος έζησε τον 2^ο αι. μ.Χ. κάνοντας λεπτομερή αναφορά μέσα στα βιβλία του σε κάθε σημείο, χώρο, ναό, γενικότερα κάθε μνημείο, το οποίο επισκέπτονταν. Γι’ αυτό του χρωστούν πάρα πολλά ειδικοί και μη, ειδικά σε ανασκαφές. Ανάμεσα στις ¨επισκέψεις¨ του, ήταν και η Αρχαία Αίγειρα, στα βόρεια της Πελοποννήσου. Σήμερα στην Αρχαία Αίγειρα βρίσκεται το χωριό Παλαιόκαστρο. Μπροστά της απλώνεται ο Κορινθιακός κόλπος. Στην εθνική οδό Κορίνθου – Πατρών, υπάρχει πινακίδα που αναφέρει την Αίγειρα. Συγκεκριμένα την αναφέρει ως Αιγείρα. Ο Παυσανίας συγκεκριμένα, στο έργο του «Ελλάδος Περιήγησις», αναφέρει

«Ότι πιο αξιόλογο προσφέρει η Αίγειρα είναι ένα ιερό του Δία με ένα καθιστό άγαλμα από Πεντελικό άγαλμα, έργο του Αθηναίου Ευκλείδη. Στο ιερό αυτό υπάρχει και ένα άγαλμα της Αθηνάς με πρόσωπο, χέρια και πόδια από ελεφαντοκόκαλο. Η επιφάνεια του υπόλοιπου ξύλινου μέρους είναι επενδυμένη με χρυσάφι και διακοσμημένη με χρώματα. Υπάρχει ακόμα και είναι ναός της Άρτεμης μ’ένα λατρευτικό άγαλμα στη σύγχρονη τεχνοτροπία ( δηλαδή τεχνοτροπία της εποχής του Παυσανία). Χρέη ιέρειας εκτελεί μια παρθένα, ώσπου να φτάσει σε ηλικία γάμου. Εδώ βλέπει κανείς επίσης και ένα αρχαίο άγαλμα, η Ιφιγένεια όπως τη λένε οι ντόπιοι, η κόρη του Αγαμέμνονα. Αν αυτό αληθεύει, τότε βέβαια ο ναός θα κτίστηκε αρχικά για την Ιφιγένεια. Υπάρχει και ένα ιερό του Απόλλωνα πολύ παλιό, τόσο το ίδιο το ιερό, όσο και οι εναέτιες μορφές του. Παλιό είναι και το ξόανο του θεού, γυμνό και μεγάλο».

Ο Παυσανίας συνεχίζει τη περιγραφή άλλων ιερών, του Ασκληπιού, του Σέραπι (= Όσιρις και άπις ) και της Ίσιδας, αιγυπτιακές θεότητες, της Ουρανίας της λεγόμενης συριακής θεάς και Τύχης. Η θεά Τύχη –σύμφωνα με τον Παυσανία-κρατούσε στο ένα χέρι το Κέρας της Αμάλθειας και στο άλλο το φτερωτό Έρωτα.

Mε αυτή τη περιγραφή ήρθε το 1915 στην Αίγειρα, ο καθηγητής στο πανεπιστήμιο και τότε γραμματέας του Αυστριακού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Αθηνών Otto Walter.

Το καλοκαίρι του 1916 και συγκεκριμένα στις 31 Αυγούστου, ο Walter βρήκε το μαρμάρινο κεφάλι του αγάλματος του Δία. Ήταν το κεφάλι εκείνο του αγάλματος πoυ είχε αναφέρει ο Παυσανίας φτιαγμένο από τον Ευκλείδη. Ο Walter αναγκάστηκε να διακόψει την ανασκαφή εξαιτίας των πολεμικών γεγονότων και να εγκαταλείψει τηννΕλλάδα.

Το κεφάλι του αγάλματος του Διός μεταφέρθηκε από την Αίγειρα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών. Πολλοί αρχαιολόγοι ασχολούνται με το μαρμάρινο αυτό κεφάλι και εκφράζει ο καθένας τη δική του, διαφορετική άποψη, για το πώς μπορούσε να ήταν αλλιώς. Σήμερα θεωρείται έργο μιας κλασικίζουσας τάσης, ώριμης ελληνιστικής πλαστικής του 2^ου αι. π.Χ., που είχε σαν πρότυπα τα γλυπτά του περίφημου βωμού της Περγάμου.

Το χέρι

Με την ανακάλυψη του κεφαλιού με το οποίο σχετίζονται άμεσα ένα μεγάλο χέρι που βρέθηκε μετά τον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο, και ένα ακόμη δάκτυλο που βρέθηκε το 1926, γεννήθηκε το ερώτημα από ποιο ναό προερχόταν. Γιατί η υπόθεση ότι το ναόσχημο κτίσμα που βρέθηκε το κεφάλι ήταν αυτός ο λατρευτικός οίκος, εγκαταλείφτηκε σύντομα. Ο ναΐσκος αυτός ήταν μικρότερος από το άγαλμα που ξεπερνούσε τα 3μ. και έτσι το ερώτημα παραμένει ανοικτό, χωρίς απάντηση.

Μετά το 1926 οι ανασκαφές άρχισαν το 1972

ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΟΝΟΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

Ένα σημείο από τη περιγραφή ωστόσο μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα. Εκεί που γίνεται ο λόγος για μια πολιορκία της πόλης από τους Σικυώνιους, όταν οι κάτοικοι της Αίγειρας κατάφεραν να σωθούν από του εχθρούς τους με μια πονηριά, ένα τέχνασμα. Μια νύχτα λοιπόν, έβαλαν στα κέρατα από τις κατσίκες τους δάδες, τις άναψαν και ανάγκασαν τα ζώα να πάρουν το κατήφορο προς το στρατόπεδο των Σικυωνίων. Μπροστά σε αυτή τη θάλασσα από φλόγες που κατηφόριζε προς τα εμπρός, οι εχθροί έκαναν μεταβολή και τράπηκαν σε φυγή. Τότε-σύμφωνα με τον Παυσανία-άλλαξαν το όνομα της πόλης. Σε ένδειξη ευγνωμοσύνης το ονόμασαν Αίγειρα, από τις αίγες, δηλαδή τις κατσίκες.

Σύμφωνα και πάλι με τον Παυσανία, η πόλη κατά την ομηρική εποχή ονομάζονταν ¨Υπερισίη¨. Από εκεί βγαίνει και το συμπέρασμα πως τον 8^ο αι. π.Χ. υπήρχε οικισμός –πιθανόν και νωρίτερα – στα μυκηναϊκά χρόνια (2^η χιλιετία π.Χ.). Σύμφωνα κατά μία άλλη εκδοχή μετονομάστηκε σε Αίγειρα, από τα δάση με λεύκες που είχε (αιγείρους).

ΛΑΤΡΕΙΑ

Από τη μεγάλη σειρά των ιερών και των ναών, ενδιαφέρον είχε η λατρεία της Άρτεμης και του Απόλλωνα που χαρακτηριζόταν και πολύ παλιά. Για το ναό της Άρτεμης μάλιστα προτίθεται πως ήταν ιερό της Ιφιγένειας (της κόρης του Αγαμέμνονα. Δεν κρύβεται λοιπόν, ένας εντελώς συνειδητός υπαινιγμός στο παρελθόν των Ελλήνων, στα μακρινά και ιστορικά χρόνια, στο κείμενο του Παυσανία.

ΑΝΩ ΚΑΙ ΚΑΤΩ ΑΙΓΕΙΡΑ

Το λιμάνι

Ο Παυσανίας ξεχωρίζει δυο τόπους με το ίδιο όνομα, δηλαδή Αίγειρα. Όπως αναφέρει υπάρχει η κάτω Αίγειρα η οποία βρίσκεται στο λιμάνι και η άνω στο βουνό. Μόνο η Άνω Αίγειρα διαθέτει αξιοθέατα. Εδώ βρίσκονται τα λείψανα της Αίγειρας και εδώ ο Walter βρήκε το ¨κοίλον¨ του θεάτρου. Επίσης βρέθηκαν κομμάτια από μυκηναϊκά αγγεία. Συνεπώς για το ναό της Ιφιγένειας και η αναφορά για τη παλιά ονομασία ¨Υπερισίη¨ ήταν σωστές, ότι υπήρξε πράγματι μυκηναϊκός οικισμός. Τα πιο πρώιμα ευρήματα ανάγονται στην υστερομυκηναϊκή περίοδο, οπότε οι «κακόφημοι» λαοί της θάλασσας προκαλούσαν ανασφάλεια σε όλη τη Μεσόγειο, όταν ο Αιγύπτιος φαραώ Ραμσής ο Γ΄ γύρω στα 1190 π.Χ. ήταν πολύ απασχολημένος στη προσπάθεια του να κρατήσει μακριά από το κράτος του τις επιθέσεις των.

Οι πρώτοι άνθρωποι ήρθαν τη 3^η χιλιετία στο βουνό στη πρωτοελλαδική περίοδο. Τη παρουσία τους μαρτυρούν τα θραύσματα από αγγεία που έχουν βρεθεί.

Κατά τις μετακινήσεις των λαών της θάλασσας ο οικισμός έγινε πιο πυκνοκατοικημένος. Και αυτοί είναι οι άνθρωποι που άφησαν τα ίχνη τους με τα κεραμικά κομμάτια που βρέθηκαν στα κατώτερα στρώματα κατά τη διάρκεια των ανασκαφών. Πρόκειται για αγγεία φτιαγμένα με το χέρι και που έχουν απλή διακόσμηση. Ίσως αυτοί οι άνθρωποι να ήρθαν από τα Βαλκάνια, από τη περιοχή της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Μέχρι τώρα ακριβέστερα στοιχεία γι’αυτούς. Ωστόσο αυτοί οι κάτοικοι δεν έμειναν για πολύ μόνοι τους. Γιατί στα ανώτερα στρώματα, κατά τις ανασκαφές, βρέθηκαν θραύσματα από κεραμικά μυκηναϊκής περιόδου, άρστης ποιότητας σε σύγκριση με τα «κακοφτιαγμένα» των προηγουμένων. Δηλαδή έχουμε την ανάμειξη μυκηναϊκού πολιτισμού. Αυτό σύμφωνα με τους ειδικούς είναι πολύ λογικό γιατί στα χρόνια αυτά, δηλαδή το 12^ο π.Χ. αι., όλη η Μεσόγειος βρίσκεται σε αναστάτωση. Οι κάτοικοι των μυκηναϊκών ακροπόλεων εκδιώχτηκαν ή έφυγαν από μόνοι τους για να εγκατασταθούν σε ασφαλέστερες περιοχές. Ένα τμήμα αυτών των Μυκηναίων κατευθύνθηκε προς την Αχαΐα και βρέθηκαν στη περιοχή της Αίγειρας. Αναμείχτηκαν με τους πρώην κατοίκους που ήταν εγκατεστημένοι εκεί όπως προαναφέραμε και τους έμαθαν τη τέχνη της αγγειοπλαστικής και το χτίσιμο πιο ανθεκτικών σπιτιών (ήδη ένα σπίτι το οποίο έχει ανακαλυφτεί είναι όπως το έφτιαχναν οι Μυκηναίοι). Ένα αβαθές θεμέλιο με μια χαμηλή λίθινη βάση, όπου έμπαιναν ξύλινοι πάσσαλοι, οι οποίοι πάσσαλοι κρατούσαν γερά τα συμπαγή τοιχώματα που ήταν πάνω από τη βάση αυτή και αποτελούνταν από ωμά πλιθάρια. Ένα είδος ξυλοδομής.

Στο υψηλότερο πλάτωμα του βουνού αυτού (μια επιφάνεια 750τ.μ.) ήταν το μοναδικό κτίσμα τουλάχιστον σε αυτή τη φάση. Δεν ήταν μεγάλο. Αλλά με βάση των δύο σωζόμενων τειχών μπορούμε να υπολογίσουμε τη συνολική έκταση σε 7μ.Χ 15μ. Πρέπει να ήταν του ¨αρχηγού¨, αν μπορούμε να του δώσουμε αυτό τον τίτλο, του οχυρού γιατί ήταν στο υψηλότερο σημείο. Σε σύγκριση με τα παλάτια των Μυκηνών και της Τίρυνθας ή της Πύλου, αυτό ήταν ένα απλό σπίτι.

Κάποτε αυτό το σπίτι με τη ξυλοδομή κάηκε. Ήταν η πρώτη καταστροφή στο πλάτωμα αυτό στη κορυφή. Φαίνεται καθαρά η καταστροφή. Πάνω από αυτή δεν συναντάμε κανένα θραύσμα από τους πρώτους κατοίκους παρά μόνο μυκηναϊκά. Μπορούμε να υποθέσουμε πως οι Μυκηναίοι που εγκαταστάθηκαν εδώ να είχαν από την αρχή το αίσθημα ότι είναι πνευματικά ανώτεροι από τους κατοίκους αυτούς αλλά λόγω του ότι ήρθαν δεύτεροι στη περιοχή να έκαναν υπομονή μέχρι που κάποια ημέρα επαναστάτησαν οι δεύτεροι. Στα ερείπια του σπιτιού έκαναν αργότερα ένα κλίβανο για αγγεία. Ωστόσο και ο κλίβανος καταστράφηκε. Αυτά –για να μη παρεξηγηθούμε – είναι υποθέσεις.

Λίγο πιο εκεί χτίστηκε πάλι ένα σπίτι, πιθανόν για τον αρχηγό της ακρόπολης, ο οποίος ήταν τώρα Μυκηναίος. Ήταν δε γεμάτη αυτή η οικία με πιθάρια και αμφορείς. Τα πιθάρια είχαν ακόμη τροφές. Από τα συμπεράσματα του Dr.R. Schachl από το Linz (βιολόγος), μπορούμε να αναφέρουμε τον κατάλογο των φαγητών ενός Μυκηναίου άρχοντα.

Συνίσταται κυρίως από όσπρια, κριθάρι, φακές. Σε ένα αγγείο βρέθηκαν απανθρακωμένα σύκα. Μαζί με αυτά –σαν γνήσιοι Έλληνες-έπιναν άφθονο κρασί, που το φύλαγαν σε αμφορείς. Το κρασί το έβαζαν σε μεγάλα αγγεία και το ανακάτευαν με νερό όπως συνηθίζονταν στην αρχαιότητα. Στην Αίγειρα βρέθηκαν πολλά τέτοια αγγεία, τα θραύσματα για την ακρίβεια, όπως π.χ. τα λείψανα από ένα ωραίο κρατήρα με πλούσιο διάκοσμο, το οποίο είχε προέλευση τη Δ. Αχαΐα.

Σπίτι και αποθήκη σύντομα καταστράφηκαν και μετά ξανακτίστηκαν.

Η Μυκηναϊκή περίοδος της Αίγειρας τελείωσε και άρχισαν οι λεγόμενοι ¨σκοτεινοί αιώνες¨ . Με τη πάροδο του χρόνου, ο πληθυσμός εγκατέλειψε τη ψηλότερη κορυφή του βουνού. Τα ευρήματα της κεραμικής περιόδου λιγοστεύουν. Την εξέλιξη αυτή από τη πολιτεία των θνητών, περνούμε στη πολιτεία των αθάνατων θεών, τη παρακολουθούμε και σε άλλες περιοχές, π.χ. στη Μίλητο της Δυτικής Ανατολίας. Και που βρέθηκε στο κέντρο του μεταγενέστερου οικισμού, ένα μυκηναϊκό σπίτι, που το διαδέχτηκε ένα γεωμετρικό λατρευτικό οίκημα και στο δεύτερο μισό του 7^ου αι. π.Χ. χτίστηκε στο σημείο αυτό πρώτα ένας ναός. Μια παρόμοια διαδοχή παρατηρούμε και στο νησί της Σάμου. Αυτό δείχνει πως στα γεωμετρικά χρόνια θα πρέπει να υπήρξε ζωή γύρω στα 1000 π.Χ., στην Αίγειρα. Βρέθηκαν δυο αγγεία με χαλκό μέσα κάτω από τη κορυφή του βουνού, που μπορεί κάποιος πολίτης να τα έκρυψε εκεί λόγω της αξίας που είχαν, μιας και νομίσματα δεν υπήρχαν αυτή την εποχή. Το συνολικό βάρος του ήταν περίπου 15 κιλά. Αποδείχτηκε ότι το μεγαλύτερο μέρος αυτού του θησαυρού προερχόταν από ένα τριποδικό λέβητα και μάλιστα από ένα πρώιμο κομμάτι που σε αντίθεση με τα προγενέστερα δείγματα ήταν συμπαγές κατά το χύσιμό του. Πιθανόν του 10^ου ή 9^ου π.Χ. αι., της λεγόμενης προγεωμετρικής εποχής. Τέτοιου τύπου τριποδικοί λέβητες έχουν βρεθεί μέχρι τώρα κατά κύριο λόγο σε ιερά, όπως στην Αρχ. Ολυμπία και στην Ιθάκη. Οι τριποδικοί αυτοί λέβητες έφταναν σαν αφιερώματα. Πιθανόν και αυτός της Αίγειρας να ήταν τοποθετημένος σε κάποιο ιερό στο πλάτωμα της ακρόπολης.

Αρχιτεκτονικά λείψανα της εποχής αυτής δεν έχουν βρεθεί. Ίσως να αναπτύχθηκε στα εγκαταλελειμμένα ερείπια των μυκηναϊκών κτισμάτων μια λατρεία κάποιου ήρωα, που προστέθηκε αργότερα και ένα λατρευτικό άγαλμα. Στα λίγα αρχιτεκτονικά λείψανα στο πλάτωμα της κορυφής στην Αίγειρα, τότε μια μονάχα κατασκευή είναι δυνατή για ένα τέτοιο απλό ναόσχημο κτίσμα, όπου θα στεγαζόταν το λατρευτικό άγαλμα, δηλαδή ένα θεμέλιο πεταλόσχημο με το άνοιγμα στα ανατολικά. Αυτό είναι νεότερο από τα μυκηναϊκά στρώματα. Εξαιτίας του απλού τρόπου δομής ωστόσο δεν είναι κατά πολύ νεότερο. Υπάρχουν ελάχιστες στρώσεις του θεμέλιου (=της βάσης ). Η καθ’αυτή ανωδομή θα ήταν κατασκευασμένη φαίνεται από ωμά πλιθάρια. Παρόμοιες κατασκευές υπάρχουν στη Δήλο, στη Μίλητο, στη Σάμο, στη Χίο. Έτσι μπορούμε να τα χρονολογήσουμε αυτά τα κτίσματα, το αργότερο στον 7^ο ή στις αρχές του 6^ου αι. π.Χ., ότι εδώ ίσως πρόκειται για τη κάτοψη του ναού της Άρτεμης που αναφέρει ο Παυσανίας και που κατά τα λεγόμενά του ήταν αφιερωμένος στην Ιφιγένεια, το οποίο παραμένει καθαρή υπόθεση που δύσκολα βέβαια αποδεικνύεται. Θραύσματα από γυναικείες μορφές βγαίνει το συμπέρασμα, ότι έχουμε -κατά πάσα πιθανότητα – λατρεία θηλυκής θεότητας.

Το θέατρο

ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ

Τον 5^ο αι. περίπου η κορυφή της ακρόπολης με το υποτιθέμενο ιερό της τειχίστηκε. Πού βρισκόταν άλλοτε ο οικισμός δεν ξέρουμε. Στα χρόνια αυτά η πόλη δεν είχε μεγάλη σημασία. Με την επανίδρυση της αχαϊκής συμμαχίας της έδωσε μια ώθηση (5^ος - 4^ος αι. π.Χ.). Στα χρόνια αυτά θα πρέπει να κτίστηκε και το θαυμάσιο θέατρο, σε ένα χαμηλότερο πλάτωμα της βορινής πλαγιάς του βουνού. Από τη πρόσοψη του προσκηνίου που ήταν φτιαγμένο από πεσσούς και διακοσμημένο με ημικίονες, βρέθηκαν μέρη της θεμελίωσης, καθώς και ένα θραύσμα από κίονα στα βαθύτερα στρώματα. Διατηρείται η αποχέτευση της ορχήστρας και ο βορινός τοίχος της σκηνής με μια κεντρική πύλη, που στα ρωμαϊκά χρόνια την εντοίχισαν. Ο εσωτερικός χώρος ήταν χωρισμένος σε δύο κλίτη με μια σειρά πεσσούς αξονικά τοποθετημένων. Από τους ίδιους τους πεσσούς έχουμε δύο αποτυπώματα στη θεμελίωση, κάτι σαν τα αρνητικά τους περίπου.

Το μεγαλύτερο μέρος αυτών των κατασκευών καταστράφηκε κατά τη μετατροπή του οικοδομήματος της σκηνής στον 2^ο αι. μ.Χ. Το νέο κτίσμα ανταποκρινόταν στα γούστα των ρωμαϊκών χρόνων. Δημιουργήθηκε μια τρίπατη σκηνή, που το αρχιτεκτονικό της διάκοσμο μαρτυρούν κατά κάποιο τρόπο τα λιγοστά λείψανα. Η πρόσοψη ήταν χωρισμένη σε τρεις ορόφους με προστατευτική στέγη. Το κάτω πάτωμα σε δωρικό ρυθμό, το μεσαίο σε ιωνικό και το κάτω σε κορινθιακό. Τη θέση του προσκηνίου από το οποίο στο ελληνικό θέατρο έβγαιναν οι ηθοποιοί στην ορχήστρα, σχήματος πετάλου, πήρε μια υπερυψωμένη βάση, το λογείο. Στο εξής οι ηθοποιοί έπαιζαν σε αυτό το υπερυψωμένο επίπεδο, όπως στο σύγχρονο θέατρο, που η σκηνή του βρίσκεται πάνω από την ορχήστρα. Στην αρχαιότητα εδώ εμφανιζόταν ο χορός, το σπουδαιότερο κομμάτι του δράματος.

Το κτίσμα της τρίτης πρόσοψης της σκηνής χρονολογείται στα χρόνια του αυτοκράτορα Ανδριανού (117μ.Χ.- 138μ.Χ.) χάρις σε ένα νόμισμα. Ένα νόμισμα επίσης μας δίνει την πληροφορία για μια νέα ανοικοδόμηση στο δεύτερο τρίτο του 3^ου αι.

Γύρω από το θέατρο υπάρχει μια σειρά μικρών ναόσχημων κτισμάτων που είναι σκορπισμένα αστεροειδώς. Ίσως πρόκειται για θησαυρούς, όπου φυλάγονταν αφιερώματα, για να προστατεύονται από τον αέρα και γενικότερα από τη κακοκαιρία ή από επιθέσεις εχθρών. Αν όμως οι ναΐσκοι αυτοί ήταν θησαυροί, τότε θα πρέπει εδώ να υπήρχε ένα σπουδαίο ιερό. Αλλιώς η παρουσία τους θα ήταν χωρίς νόημα. Σ’ένα από αυτά τα κτίσματα βρέθηκε το κεφάλι του Δία και το χέρι που έχουμε προαναφέρει. Το άγαλμα βρισκόταν πάνω σε μωσαϊκό του 3^ου αι. π.Χ., που ταυτίστηκε μόλις το 1972. Το ερώτημα όμως είναι πού βρίσκονταν ο ναός του Δία στην Αίγειρα. Πρέπει οπωσδήποτε, σύμφωνα με τους ειδικούς, να υπήρχε ένας τέτοιος ναός. Αν διαβάσει κανείς προσεκτικά τις αναφορές του Παυσανία, θα διαπιστώσει ότι ακριβώς σε σχέση με το άγαλμα του Ευκλείδη, αναφέρεται πάντα ένα ιερό, αλλά ποτέ ναός. Ίσως να μην υπήρχε ναός και το άγαλμα να ήταν στημένο στο ύπαιθρο. Ίσως να προφυλασσόταν μόνο από μια απλή στέγη. Έχουμε τέτοια παραδείγματα π.χ, στο Σούνιο, όπου στη πρώιμη αρχαϊκή περίοδο, γύρω στα 600 π.Χ., ήταν στημένα αγάλματα θεών στο ιερό του Ποσειδώνα, πολύ πριν χτιστεί ο περίφημος ναός στους Επιγεφύριους Λοκρούς στη Κάτω Ιταλία, όπου πάλι είχαν ένα ιερό χωρίς ναό, αλλά με θησαυρούς.

Όλο το συγκρότημα αυτό με τη πρόσοψή του σαν βεντάλια, στο πλάτωμα που εκτείνεται στα βορινά του θεάτρου με τον άξονά του και τους θησαυρούς στα πλαϊνά, μοιάζει να μας λέει ότι έχουμε μπροστά μας ένα πολύ καλά σχεδιασμένο ιερό. Τώρα καταλαβαίνουμε, γιατί ακριβώς ο Παυσανίας, αποσιωπά τη παρουσία του θεάτρου. Όχι γιατί παρέβλεψε, αλλά γιατί ήταν μέρος του ιερού του Δία. Και αυτό ήταν ολοφάνερο τόσο σημαντικό, ώστε η απόσταση της επόμενης τοποθεσίας, της Φελλόης, μετρήθηκε ακριβώς από αυτό το ιερό και όχι γενικά από τη πόλη. Εκεί όμως που θα έπρεπε να βρίσκεται ο οικισμός στη σύγχρονη τοποθεσία Σελιάνα, βρήκαν όχι μόνο ερείπια στην επιφάνεια αλλά και θραύσματα κεραμικών. Ανάμεσά τους ζωγραφισμένα ερυθρόμορφα θραύσματα που είχαν φτιαχτεί στην Αττική. Τα ευρήματα αυτά καλύπτουν χρονικά το διάστημα από τη μεσοελλαδική περίοδο, δηλαδή την 3^η χιλιετία π.Χ., μέχρι τα αυτοκρατορικά χρόνια της Ρώμης.

Για άλλη μια φορά ο περιηγητής Παυσανίας δεν απογοήτευσε κανέναν. Απλά θέλει μεγάλη προσοχή σε αυτά που γράφει για να καταλάβουμε καλύτερα τις περιγραφές στα βιβλία του.

elladomania