Μια άγνωστη μάχη γεμάτη ηρωισμό στον Ηλειακό κάμπο, κατά την διάρκεια της Επανάστασης του '21!

Νοέμβριος 1825, Γαστούνη

Αφ' ού το ιππικόν του εχθρού διέβη τον Αλφειόν ποταμόν και εμβήκεν εις τον Πύργον διεμοιράσθη και εσκόρπισεν εις τα χωρία των πεδίων και την εννάτην του ενεστώτος μηνός εξημερώθησαν οι ιππείς εις τα χωρία Δερβιοτσελεπί (Αμαλιάδα), Καρδαμά, Σαβάλια, Ροβιάται, Καραγιούζη, Σελίμ-Τσαούση, Ανδραβίδα και Βαρθολομιό και εις όλα σχεδόν όλα τα χωρία των πεδιάδων της Γαστούνης, εις τα οποία και ευρόντες Έλληνας επολέμησαν προς αυτούς, αλλ΄η νίκη ήτον προς το μέρος των Ελλήνων. Κατά την αυτήν ημέραν εξημερώθησαν εις του Σελήμ-Τσαούση έως 30 ιππείς, εκ των οποίων εφονεύθησαν 8 παρά των ημετέρων, οίτινες έλαβον και τους ίππους των φονευθέντων εχθρών. Κατά την αυτήν 'ωραν πολεμούντες άλλοι εχθροί εις τα Σαβάλια εφονεύθησαν έως 80 και 20 εκ των ημετέρων, μεταξύ των οποίων και ο Καπ. Αναγνώστης Παππαγοστόπουλος και ο αδελφός αυτού Μενιζέλος εις το Καραγιούζη 20 ιππείς επολέμησαν 2 Έλληνας και εφονεύθησαν 13 χωρίς να βλαφθή κανείς εκ των Ελλήνων, οι διασωθέντες εχθροί πολεμούντες προς τους ημετέρους δεν ημπόρεσαν να εκδύσωσι τους φονευθέντας και ηναγκάσθησαν να τους αφήσωσιν εις την διάκρισιν των νικητών. Γυνή τις εκ του αυτού χωρίου δραμούσα έλαβε δύο χρυσοκαπνισμένας πιστόλας, έν τουφέκιον, έν σπαθίον και πολλά χρήματα από των φονευθέντων. Εις το Βαρθολομιό υπήγαν έως 1200 ιππείς, τους οποίους αφ' ού εδίωξαν έως εις την Γαστούνην οι Βαρθολομιώται, επέστρεψαν εις το χωρίον και λαβόντες τας φαμιλίας των υπήγαν εις Χλουμούτσι, περί δε την εσπέραν 100 άνδρες εκλεκτοί επέστρεψαν και έπιασαν το χωρίον, και την δευτέραν ημέραν, 10 του μηνός, εξημερώθησαν έως 500 ιππείς και έως 4000 πεζοί, και περικυκλώσαντες τους ημετέρους επολέμησαν προς αυτούς μίαν ώραν ακατάπαυστα, και εφονεύθησαν πολλοί χωρίς να δυνήθωσι να βλάψωσι τους ημετέρους, εις δε των εν τω χωρίω κλεισμένων Ελλήνων αναβάς ίππον πιασθέντα εκ των εχθρών έδραμεν εις το Χλουμούτσι να δώση είδησιν εις τους εκεί να τρέξωσιν εις βοήθειαν των κλεισμένων, και αμέσως 150 εκλεκτοί στρατιώται, έχοντες αρχηγόν τον χιλίαρχον Βέρα και τον Κ. Γεωργάκην Βαρθολομιώτην, άνδρας τω όντι γεννναιοτάτους, έδραμον εις βοήθειαν των εις Βαρθολομιό δύο περίπου ώρας κλεισμένων αδελφών των αλλ' άμα ιδόντες αυτούς οι εχθροί εκίνησαν προς αυτούς όλοι οι ιππείς, αλλ΄επειδή ούτω δεν ημπόρεσαν να τρέψωσιν εις φυγήν τους γενναίους εκείνους Έλληνας, αλλά μάλιστα οι Έλληνες επροχώρουν και έφθασαν εις τα αμπέλια του χωρίου περί το ήμισυ μίλλιον μακράν του χωρίου αυτού, απελπισθέντες οι ιππείς εζήτησαν την βοήθεια των πολιορκούντων το χωρίον, 3000 εκ των 4 χιλιάδων πεζών έπρεπε να δράμωσιν εις βοηθειάν των και ούτως έκλεισαν 150 ήρωας εις τα αμπέλια, οίτινες επολέμησαν γενναίως από της τετάρτης ώρας της ημέρας έως της δεκάτης, και μόλον ότι οι εχθροί ώρμησαν πολλάκις κατά την συνηθειάν των εναντίον των ημετέρων, επέστρεψαν κατησχυμένοι βαλλόμενοι και φονευόμενοι, αλλ΄ εν τω μεταξύ επισυμβάσα ραγδαία βροχή έπαυσε τον εκ των τουφεκίων πόλεμον, και ούτως ευρόντες ευκαιρίαν οι εχθροί ώρμησαν πολλότατοι προς ολιγότατους, και οι Έλληνες έπρεπε να ενδώσωσιν εις τον πολυάριθμον εχθρόν εις εκ των 150 εσώθη, και αυτός πλακωθείς υπό των πτωμάτων των φονευθέντων. Απέθανον οι ήρωες, αλλ΄αφ΄ού έπεμψαν πρότερον υπέρ τους 1000 εχθρούς εις τον άδην, ως μαρτυρούσιν τα εις τον τόπον της ανίσου εκείνης πάλης ευρεθένατ τα πτώματα, οι δε περί το Βαρθολομιό απομείναντες εχθροί ώρμησαν εναντίον των εν αυτώ κλεισμένων 100 Ελλήνων, εκ των οποίων εφονεύθησαν 6 εκ των εχθρών αφονεύθησαν τόσοι πολλοί, ώστε απελπισθέντες οι εναπομείναντες έφυγον αισχρώς εις την Γαστούνην περί την εσπέραν, αφήσαντες και τους νεκρούς άταφους. Την 11 το πρωί εξελθόντες του Χλουμουτσίου οι ημέτεροι ελαφυραγώγησαν τους φονευθέντας εχθρούς και έθαψαν τους ενδόξως αποθανόντας Έλληνας.

ΠΗΓΗ: Διήγησις Συμβάντων της Ελληνικής Φυλής από τα 1870 έως τα 1856, (Αθήνα 1846)