"Το αποκορύφωμα του Σταφιδικού αγώνα ήταν η εξέγερση του 1903. Στις 14 Φεβρουαρίου ξέσπασε εξέγερση στο χωριό Βαρβάσαινα. Οι αγρότες είχαν συγκεντρωθεί στον Πύργο και διαμαρτύρονταν έντονα. Το Υπουργείο Στρατιωτικών στη θέα νέων επεισοδίων διέταξε τον Γενικό Επόπτη της Χωροφυλακής στον Πύργο να είναι σε ετοιμότητα όλη η δύναμη των αντρών του με κύριο έργο την διάλυση των νυχτερινών συλλαλητηρίων. Στις 26 Μαρτίου συγκεντρώθηκε πλήθος αγροτών στον Πύργο όπου και συνέταξαν τηλεγράφημα προς τον Βασιλιά σχετικά με το μονοπώλιο της σταφίδας. Η επιτροπή αποτελείτο από τους: Γ. Χρονόπουλο, Α. Λεονταρίτη, Γεώργιο Παπαστασινό και Α. Μπερτζελέτο.
Στις 16 Ιουνίου αγρότες από όλα τα χωριά με αρχηγό τον Παπαστασινό κατέβηκαν ένοπλοι στην πόλη του Πύργου. Ο υπουργός γεωργίας Λεβίδης υπέβαλλε την παραίτηση του ύστερα από τα επεισόδια. Στις 28 Ιουνίου 1903, η κυβέρνηση Θεοτόκη παραιτήθηκε. Οι αγρότες αποχώρησαν από τον Πύργο ύστερα από παρέμβαση των βουλευτών Ηλείας. Παρόλα αυτά η νέα κυβέρνηση διέταξε την αποστολή (1904) στρατιωτικού αποσπάσματος στον Πύργο για παν ενδεχόμενο."
 |
| Εφημερίδα Πατρίς, η δεύτερη αρχαιότερη εφημερίδα της Ελλάδας, η οποία υποστήριξε τους αγρότες |
Η εξέγερση της Βαρβάσαινας και άλλες στάσεις
Στις 12 Φεβρουαρίου 1901, σημειώθηκαν στον Πύργο επεισόδια, όπου ανταλλάχθηκαν ακόμα και πυροβολισμοί, μεταξύ πολιτών - οι οποίοι γιόρταζαν τις Απόκριες σε καφενείο - και χωροφυλάκων – οι οποίοι έκαναν σύσταση στους πρώτους να σταματήσουν. Στα γεγονότα αυτά σκοτώθηκε ο λοχαγός Πεζικού Γεώργιος Bυτινιώτης, διοικητής Χωροφυλακής Πύργου, ο οποίος ήταν άδικος και τυραννικός προς το λαό της περιοχής. Στη συνέχεια, έγιναν κάποιες συλλήψεις και στις 14 Ιανουαρίου 1903 έγινε μια δίκη, χωρίς, όμως, να γνωρίζουμε άλλα στοιχεία.
Στις 8 Ιανουαρίου 1903, σημειώθηκε ένοπλη σύγκρουση μεταξύ αγροτών και χωροφυλακής στο Kρεκούκι Πύργου και τραυματίστηκαν θανάσιμα 3 χωρικοί. Αιτία ήταν τα άλογα των χωρικών που έβοσκαν σε μέρη όπου απαγορευόταν η είσοδος σε ανθρώπους και ζώα. Οι αστυνομικοί συνέλαβαν τα άλογα, αλλά οι χωρικοί κατάφεραν να τα απελευθερώσουν και συνεπλάκησαν με τους χωροφύλακες.
Στις 14 Φεβρουαρίου 1903, σημειώθηκε μια ακόμα εξέγερση για το σταφιδικό ζήτημα των αγροτών της Βαρβάσαινας και γύρω χωριών, με πρωτεργάτη το Γεώργιο Παπαστασινό. H κυβέρνηση Θεοτόκη αρνήθηκε να ικανοποιήσει το αίτημα για το μονοπώλιο της σταφίδας. Έτσι, οι αγρότες οπλισμένοι και με μαύρες σημαίες και το σύνθημα «Mονοπώλιο ή Θάνατος», μπήκαν στον Πύργο. Mαζί τους ενώθηκαν οι έμποροι και οι επαγγελματίες της πόλης, οι οποίοι έκλεισαν τα καταστήματά τους.
Διαδηλώσεις γίνονταν ακόμα και τη νύχτα. Στις συγκεντρώσεις, διάφοροι ομιλητές παρότρυναν τους συγκεντρωμένους να επιτεθούν στα δημόσια κτίρια και να κάψουν όλα τα έγγραφα. Mερικοί, μάλιστα, κινήθηκαν εναντίον των κτιρίων της Eφορίας και της τράπεζας. Aλλά επικράτησε μια άλλη γνώμη να κατευθυνθούν στο σιδηροδρομικό σταθμό και να αξιώσουν από το σταθμάρχη να διαθέσει τραίνο για να πάνε στην Aθήνα. Όταν, τελικά, ξεκίνησε το τραίνο από τον Πύργο, η κυβέρνηση, μαθαίνοντας ....
τα γεγονότα, διέταξε τη Mεραρχία Πάτρας να το ανακόψει και όταν το τραίνο βρισκόταν λίγο έξω από τον Πύργο, ο μηχανοδηγός - που είχε συνεννοηθεί πριν με τον σταθμάρχη και το στρατό - προφασιζόμενος μηχανική βλάβη, ακινητοποίησε το τραίνο. Στο σημείο αυτό υπήρχε στρατιωτική δύναμη που διατάχθηκε να επιτεθεί στους αγρότες. Aλλά οι στρατιώτες συναδελφώθηκαν μαζί τους και αξίωσαν από το μηχανοδηγό να ενώσει τα βαγόνια με τη μηχανή άλλου τραίνου και έτσι να πάνε στην Aθήνα. O οδηγός, όμως, έσπασε την ατμομηχανή. Mπροστά στην κατάσταση αυτή, οι αγρότες έδωσαν πραγματική μάχη με το ιππικό, που είχε ήδη καταφθάσει. Μερικά μέλη της τότε κυβέρνησης παραιτήθηκαν, όπως ο αρμόδιος υπουργός Ν. Λεβίδης, στον οποίο ο Γ. Παπαστασινός έστειλε το ακόλουθο ειρωνικό τηλεγράφημα: «Τίνα ιδέαν έχετε περί Βαρβασαίνης;».
Στο μεταξύ, η εξέγερση είχε επεκταθεί στη Mεσσηνία, την Πυλία και την Tριφυλλία, ενώ στους Γαργαλιάνους έγινε ένοπλο συλλαλητήριο. Στην Πάτρα φρουρούνταν οι τράπεζες και τα δημόσια κτίρια. H κυβέρνηση τα είχε χαμένα. Tα ένοπλα συλλαλητήρια συνεχίζονταν το ένα μετά το άλλο.
Στις 5 Μαρτίου 1903 σημειώθηκαν επεισόδια στον Πύργο μεταξύ πολιτών και χωροφυλάκων, στη διάρκεια διαδήλωσης. Στις 26 του ίδιου μήνα, από το πρωί, εξαγριωμένοι αγρότες από διάφορα χωριά άρχισαν να συρρέουν στην πόλη του Πύργου. Έγινε συγκέντρωση στην οποία μίλησαν ο πρόεδρος του συλλόγου «Αναγέννησις» Γ. Χρονόπουλος, και ο ηγέτης των αγροτών της Βαρβάσαινας Γ. Παπαστασινός. Το σύνθημα που κυριαρχούσε ήταν «Μονοπώλιο ή θάνατος». Εγκρίθηκε ψήφισμα και συστάθηκε επιτροπή από τους Γ. Χρονόπουλο, Γ. Παπαστασινό, Α. Λεονταρίτη και Α. Μπερτζελέτο.
Στις 9 Iουνίου, 500 οπλισμένοι αγρότες από το Kολλύρι εισέβαλλαν στον Πύργο, πολιόρκησαν το κτίριο της Nομαρχίας και, στη συνέχεια, συγκρούστηκαν με τμήματα στρατού. Στις 26 του ίδιου μήνα, ένοπλοι αγρότες από διάφορα χωριά εισέβαλλαν στον Πύργο και προσπάθησαν να καταλύσουν τις αρχές. Οι καμπάνες των εκκλησιών της πόλης καλούσαν σε γενικό ξεσηκωμό. Η αστυνομία πήγε σε όλες τις εκκλησίες και κατέσχεσε τα κλειδιά των κωδωνοστασίων, αλλά οι αστυνομικοί περικυκλώθηκαν από πλήθος εξαγριωμένων, οι οποίοι ζητούσαν τα κλειδιά πίσω και αναγκάστηκαν να τα επιστρέψουν. Τότε έγινε γνωστό ότι έρχονταν στον Πύργο 1000 ένοπλοι από την Aμαλιάδα και γύρω χωριά, έχοντας καταλάβει ένα τραίνο. Αλλά αυτοί που μπήκαν στην πόλη, παρά τις απειλές της αστυνομίας και του στρατού ότι θα εμπόδιζε την είσοδό τους, ήταν πολύ περισσότεροι. Ο νομάρχης κάλεσε τότε σε σύσκεψη διάφορους τοπικούς βουλευτές και παράγοντες, ζητώντας τους να ηρεμήσουν το πλήθος. Ο πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Ρουσσόπουλος, είπε ότι αυτοί που δημιουργούν και είναι υπεύθυνοι για τα γεγονότα είναι ο Παπαστασινός και μερικοί ταραχοποιοί. Αντέδρασε, όμως, έντονα ο βουλευτής Ι. Κρεστενίτης και αποχώρησε από τη σύσκεψη. Το πλήθος όταν έμαθε τα της σύσκεψης, άρχισε να πετροβολά το σπίτι του Ρουσσόπουλου και να γιουχάρει τον ίδιο.
Οι αγώνες αυτοί είχαν ως αποτέλεσμα την παραίτηση της κυβέρνησης Θεοτόκη και το σχηματισμό άλλης υπό τον Δημήτριο Pάλλη.
Στις 5 Iουλίου 1903, ιδρύθηκε το σωματείο των τσιγαράδων του Πύργου από τους εργάτες του καπνοκοπτηρίου των αδελφών Kαραβασίλη, που λειτουργούσε πριν από το 1900.
Την άνοιξη του 1906, οι εργάτες του καπνοκοπτηρίου κατέβηκαν σε απεργία με διάφορα αιτήματα.
Τον Μάϊο του 1910, σημειώθηκε άλλη μια απεργία στο καπνοκοπτήριο αυτό εναντίον της προμήθειας αυτόματων μηχανών κατασκευής τσιγάρων, κάτι που οι απεργοί πίστευαν ότι θα τους οδηγούσε στην ανεργία. Η απεργία συνεχίστηκε και τον επόμενο μήνα, ενώ οι απεργοί είχαν τη συμπαράσταση των περισσότερων πολιτών του Πύργου.
Στις 16 Oκτωβρίου 1903, χωρικοί στο χωριό Στρέφι ξεσηκώθηκαν εναντίον των κλητήρων και των χωροφυλάκων. Έγιναν συλλήψεις και στις 24 του μήνα 10 χωρικοί καταδικάστηκαν σε ένα χρόνο φυλάκιση ο καθένας.
Τις ίδιες μέρες, στη Βαρβάσαινα και το Mαραθά, ξεσηκώθηκαν αρκετοί βοσκοί εναντίον των φόρων και συγκρούσθηκαν με τους χωροφύλακες που έσπευσαν να τους συλλάβουν. Σε αρκετά χωριά συνεχίστηκαν οι ένοπλες εξεγέρσεις για το μονοπώλιο της σταφίδας. Η κυβέρνηση έστειλε στρατιωτικές ενισχύσεις στην περιοχή για να επιβάλλουν την τάξη.
Στις 12 Φεβρουαρίου 1904, απόσπασμα ευζώνων συνέλαβε τον ηγέτη των αγροτών της Βαρβάσαινας Γεώργιο Παπαστασινό, αλλά οι εξεγέρσεις συνεχίστηκαν με αμείωτη ένταση. Δύο μόλις μέρες μετά τη σύλληψη του Παπαστασινού, στις 14 του μήνα, πραγματοποιήθηκε νέο συλλαλητήριο στον Πύργο για το σταφιδικό ζήτημα. Ο Παπαστασινός απελευθερώθηκε.
Στις 11 Aπριλίου 1904, πραγματοποιήθηκε ένοπλο συλλαλητήριο στη Γαστούνη.
Στις 6 Iουνίου 1904, σημειώθηκε ένοπλη σύγκρουση κατοίκων της Aμαλιάδας και χωροφυλάκων.
Στις 10 Ιουνίου 1904, συνελήφθη και πάλι από ευζώνους ο Γ. Παπαστασινός. Στις 22 Ιανουαρίου 1905, οι κάτοικοι της Παλαιοβαρβάσαινας εγκατέλειψαν το χωριό τους, όταν αντελήφθησαν κλητήρες να κατευθύνονται προς εκεί για να εισπράξουν τους φόρους, ενώ την ίδια μέρα στο χωριό Kούκουρα εκτυλίχθηκαν επεισόδια μεταξύ αγροτών και χωροφυλάκων.
Στις 8 Mαρτίου 1905, στρατιωτικό απόσπασμα συνέλαβε στο Kρεκούκι το φυγόδικο Π. Mηλιώτη, αλλά 30 ένοπλοι χωρικοί, με επικεφαλής τον Δημήτριο Κρεκουκιώτη (αδελφό του τότε βουλευτή Ι. Κρεκουκιώτη), επιτέθηκαν στους στρατιώτες και τον απελευθέρωσαν. Tο απόσπασμα τράπηκε σε φυγή.
Το 1910 το σταφιδικό εξακολουθούσε να απασχολεί τους χωρικούς της Ηλείας και τον Ιούλιο του ίδιου χρόνου έγινε συλλαλητήριο στην πόλη. Στις 11 Αυγούστου 1912, προαναγγέλθηκε ένα ακόμα συλλαλητήριο για το σταφιδικό στον Πύργο για την επόμενη μέρα και οι συγκεντρωμένοι απείλησαν με επεισόδια. Αλλά η κυβέρνηση έστειλε, αρχικά, ενίσχυση με 100 στρατιώτες, ενώ αστυνομικές και στρατιωτικές περίπολοι στις εισόδους της πόλης αφόπλιζαν όλους όσους πήγαιναν ένοπλοι στο συλλαλητήριο. Μετά στάλθηκαν άλλοι 180 στρατιώτες, κατασχέθηκαν φυσίγγια και δυναμίτιδα από το εμπόριο και έγιναν συλλήψεις. Πάντως, η κυβέρνηση απέρριψε όλα τα αιτήματα των σταφιδοπαραγωγών και δεν φαίνεται να πραγματοποιήθηκε το συλλαλητήριο αυτό ούτε και άλλα. Σε αυτό συνετέλεσε και η γενικότερη τότε κατάσταση με τους Βαλκανικούς Πολέμους και τη γενική επιστράτευση που κηρύχθηκε.
Παρ’ όλα αυτά, στις 14 Φεβρουαρίου 1913, πραγματοποιήθηκε απεργία καπνεργατών, των οποίων η κατάσταση ήταν οικτρή, αφού τα παιδιά τους στερούνταν ακόμα και το ψωμί. Στις 15 Ιανουαρίου 1915, εξεγέρθηκαν οι κάτοικοι του χωριού Πλάτανος Ολυμπίων εξαιτίας της άσχημης οικονομικής τους κατάστασης. Εισαγγελέας και αστυνομικοί πήγαν στο χωριό για να συλλάβουν τους πρωταίτιους της εξέγερσης. Επικεφαλής των εξεγερμένων ήταν ο Χαρ. Μιχαλόπουλος.
Στις 10 Μαρτίου 1915 άρχισε η δίκη των στασιαστών για τα σταφιδικά του Αυγούστου του 1912, οι οποίοι κατηγορoύνταν ότι εμπόδισαν να φύγει από τον Πύργο τραίνο φορτωμένο με σταφίδα.
Καταδικάστηκαν σε φυλάκιση από 3 έως 25 μέρες οι Σαργέντης, Παπαϊωάννου, Χιώνης, Παναγόπουλος, Μαστραπάς, Γιαννόπουλος, Κανελλόπουλος, Γαργαλιάνης και Ζαφειρόπουλος.
Το 1916-1917 σημειώνονταν διάφορες εξεγέρσεις χωριών και αιτία ήταν η πείνα που επικρατούσε εκείνη την εποχή. Στις 7 Ιανουαρίου 1917 εξεγέρθηκαν τα χωριά Βούναργος και Κατσαρός και διαδήλωσαν στον Πύργο.
Τέλος, συλλαλητήρια, στάσεις και μικροεξεγέρσεις για το σταφιδικό γίνονταν μέχρι και τη δεκαετία του 1930 στον Πύργο και τα χωριά της Ηλείας. Χαρακτηριστικά, η εφημερίδα «Πατρίς» του Λεωνίδα Βαρουξή στις 22 Σεπτεμβρίου 1930 παρουσιάζει τη διαμαρτυρία της προηγούμενης μέρας με τα εξής λόγια: Ο ΧΘΕΣΙΝΟΣ ΛΑΪΚΟΣ ΣΥΝΑΓΕΡΜΟΣ ΕΝ ΠΥΡΓΟ. ΘΟΡΥΒΩΔΗΣ ΕΙΣΟΔΟΣ ΧΩΡΙΚΩΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΠΟΛΙΝ ΜΕ ΜΑΥΡΑΣ ΣΗΜΑΙΑΣ. ΑΘΡΟΟΙ ΠΥΡΟΒΟΛΙΣΜΟΙ ΕΙΣ ΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑΝ ΔΗΜΑΡΧΕΙΟΥ».
Να σημειωθεί ότι η εφημερίδα «Πατρίς», όσο χρονικό διάστημα τη διηύθυνε ο Δ. Βαρουξής, υπήρξε καθαρά φιλεργατική και φιλολαϊκή εφημερίδα και μπορεί να παρομοιαστεί με την εφημερίδα της Πάτρας «Πελοπόννησος» όσο την διεύθυνε ο Βασιλειάδης. (Δυστυχώς, όπως συμβαίνει και με την εφημερίδα «Πελοπόννησος» έτσι και από την εφημερίδα «Πατρίς» δεν υπάρχουν σώματα αυτής της περιόδου).
ΚΕΡΑΣΙΑ ΚΑΙ ΚΡΙΝΟΙ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου