Αρχαία Ελλάδα και γεωγραφικά όρια της Μακεδονίας κατά τον Σρτάβωνα.

Ένα θέμα που επικρατεί, και αποτελεί αντικείμενο αντιπαράθεσης, μελετητών και ιστορικών  είναι το κατά πόσο είχαν ελληνική συνείδηση οι οι πόλεις-κράτη της Ελληνικής αρχαιότητας. Ο καθένας αναφέρει τη δική του άποψη, πολλές φορές χωρίς να λαμβάνονται υπόψιν ιστορικά στοιχεία που μας άφησαν Έλληνες και Ρωμαίοι περιηγητές που αποτελούν και πρωτογενείς πηγές. Στα τέλη του έκτου αιώνα π.χ. ο Εκαταίος ο Μιλήσιος συγγραφικό έργο Περίοδος Γης ή Περίπλους. Ο Ηρόδοτος καταγράφει στα δικά του ταξίδια τις αντιθέσεις των Ελλήνων με τους άλλους λαούς που καλούνται βάρβαροι. Η εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου και οι κατακτήσεις του επιτρέπουν ταξίδια στο Νέαρχο, τον Πυθέα και τον Ποσειδώνιο οι οποίοι καταγράφουν στα έργα τους νέα δεδομένα όσον αφορά νέους τόπους. Η ρωμαϊκή κατάκτηση θα δώσει το έναυσμα σε πολλούς περιηγητές να δώσουν το δικό τους στίγμα και να καταγράψουν αρχαία μνημεία και τόπους. Η περιήγηση από τον χαρακτήρα της ξενάγησης, που είχε ως τότε, θα αποκτήσει τη μορφή του ταξιδιού. Ο Διονύσιος ο περιηγητής δίνει στην περιήγηση μία άλλη μορφή με φιλολογικό ενδιαφέρον. Ο Στράβωνας θα καθιερώσει την γεωγραφική περιήγηση και ο νεότερος του Παυσανίας γράψει το μνημειώδες έργο "Ελλάδος περιήγησις" μέσα στο οποίο θα διασωθούν θρύλοι και τοπικές παραδόσεις. Η Ελλάδος περιήγηση του Παυσανία θα καθιερώσει την εγκυκλοπαιδική πτυχή τις περιήγησης.

Επανερχόμενοι στο θέμα της ενότητας και της Ελληνικής συνείδησης των πόλεων-κρατών θα σταθούμε στα στοιχεία που μας δίνει ο, αρχαιότερος του Παυσανία, γεωγράφος Στράβων για την Μακεδονία και το κατά πόσο την θεωρεί Ελληνική. Η Μακεδονία περιορίζετε εκ μεν δυσμών την παραλία του Αδρίου, εξ ανατολών δε τη παραλλήλω ταύτης μεσημβρινή γραμμή την δια των εκβολών Έβρου ποταμού και Κυψέλων πόλεως, εκφορά δε τι νοούμενη ευθεία γραμμή τη δια Βερτίσκου όρους και Σκάρδου και Ορβήλου και Ροδόπης και Αίμου. Τα γαρ όρη τα αρχόμενα από του Αδρίου διήκει κατά ευθείαν γραμμή έως του Εύξεινου, ποιούντα χερσονήσον μεγάλην προς νότον, την τε Θράκην ομού και Μακεδονίαν και Ήπειρον και Αχαΐαν. Εκ νότου δε τη εγνατία οδώ από Δυρραχίου πόλεως προς ανατολάς ιούσιν έως Θεσσαλονικείας.Κα έστι το σχήμα τούτο της Μακεδονίας παραλληλογράμμου έγγιστα.

(Η Μακεδονία έχει ως όριο της τα παράλια της Αδριατικής. Προς το ανατολικό σύνορο της είναι παράλληλος προς αυτήν γραμμή. Στα νότια, η γραμμή που περνάει από την πόλη Κυψέλα και τον Έβρο ποταμό. Στα βόρεια, η νοητή ευθεία γραμμή, που περνάει από το όρος Βερτίσκο και τον Όρβηλο, τον Σκάρδο, τη Ροδόπη και το Αίμο, είναι το όριο της. Γιατί τα όρια αυτά, αφού ξεκινήσουν από την Αδριατική, συνεχίζουν ως τον εύξεινο Πόντο, σχηματίζοντας μία Χερσόνησο, στην οποία συνέχονται η Θράκη μαζί με τη Μακεδονία και την Ήπειρο και την Αχαΐα. Από τα νότια η Μακεδονία έχει  ως όριο στην Εγνατία οδό, από την πόλη του Δυρραχίου όπως πηγαίνει κανείς βαδίζοντας προς τα ανατολικά με κατεύθυνση τη Θεσσαλονίκη. Και είναι το σχήμα του το της Μακεδονίας όμοιο πάρα πολύ με παραλληλόγραμμο).

Με άλλα λόγια ο Στράβων συνυπολογίζει στη Μακεδονία και την Ήπειρο ως τις ακτές της Αδριατικής και φτάνει προς τα ανατολικά ως τον Έβρο και την πόλη Κύψελα. Στο Η΄βιβλίο του  λέει χαρακτηριστικά:" μετά λοιπόν τους Ηπειρώτες και τους Ιλλυριούς στους Έλληνες ανήκουν οι Ακαρνάνες και οι Αιτωλοί και οι Οζόλες Λοκροί. Επιπλέον και οι Φωκείς και οι Βοιωτοί. Αντίκρυ από τους τελευταίους, πέρα από μία στενή θάλασσα κείται η Πελοπόννησος".

Στο Ζ΄βιβλίο του αναφέρει:" το Αιγαίο Πέλαγος βρέχει δύο πλευρές της Ελλάδας, αυτήν που βλέπει προς τα ανατολικά και τείνει από το Σούνιο ως τη Θεσσαλονίκη, την μακεδονική πόλη... Και την άλλη που βλέπει προς το Νότο, τη Μακεδονική, από τη Θεσσαλονίκη στον Στρυμόνα. Ορισμένοι Ωστόσο και την ακτή από το Στρυμόνα έως μέχρι το Νέστο την εκχωρούν στην Μακεδονία, επειδή ο Φίλιππος ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για αυτούς τους στόχους ώστε να τους κάνει δικούς του".

Σύμφωνα λοιπόν μετά σταχυολογήματα από το έργο του Στράβωνα παρατηρούμε καθαρά τα όρια της Μακεδονίας, στον αρχαίο κόσμο, όμοια με αυτά που γνωρίζαμε μέχρι πριν την επαίσχυντη συνθήκη των Πρεσπών. Η ιστορία αποδεικνύεται τυφλή, όπως και η δικαιοσύνη, και δυστυχώς γράφεται κατά παραγγελία με αποτέλεσμα στο μέλλον να την διαβάζουν διαστρεβλωμένη.

ΞΕΝΟΦΩΝ, Συμπόσιον Καλλία υπέρ Αυτόλυκου.

Ο Καλλίας διοργανώνει συμπόσιο προς τιμήν του Αυτόλυκου, ο οποίος στα Παναθήναια του 422 π.Χ. νίκησε στο παγκράτιο. Ο γελωτοποιός Φίλιππος και διάφοροι χορευτές επιχείρησαν να διασκεδάσουν τους συμποσιαστές, δίνοντας αφορμή για σχόλια και συζητήσεις. Κάποια στιγμή ο Φίλιππος και ο Καλλίας εξέφρασαν την επιθυμία τους να σβήσουν τη δίψα τους με το κρασί.

[2.24] ὁ δ’ αὖ Σωκράτης εἶπεν· Ἀλλὰ πίνειν  μέν, ὦ ἄνδρες, καὶ ἐμοὶ πάνυ δοκεῖ· τῷ γὰρ ὄντι ὁ οἶνος

ἄρδων τὰς ψυχὰς τὰς μὲν λύπας, ὥσπερ ὁ μανδραγόρας τοὺς

ἀνθρώπους, κοιμίζει, τὰς δὲ φιλοφροσύνας, ὥσπερ ἔλαιον

φλόγα, ἐγείρει. [2.25] δοκεῖ μέντοι μοι καὶ τὰ τῶν ἀνδρῶν σώ-

ματα ταὐτὰ πάσχειν ἅπερ καὶ τὰ τῶν ἐν γῇ φυομένων.

καὶ γὰρ ἐκεῖνα, ὅταν μὲν ὁ θεὸς αὐτὰ ἄγαν ἁθρόως ποτίζῃ,

οὐ δύναται ὀρθοῦσθαι οὐδὲ ταῖς αὔραις διαπνεῖσθαι· ὅταν

δ’ ὅσῳ ἥδεται τοσοῦτον πίνῃ, καὶ μάλα ὀρθά τε αὔξεται καὶ

θάλλοντα ἀφικνεῖται εἰς τὴν καρπογονίαν. [2.26] οὕτω δὲ καὶ

ἡμεῖς ἂν μὲν ἁθρόον τὸ ποτὸν ἐγχεώμεθα, ταχὺ ἡμῖν καὶ

τὰ σώματα καὶ αἱ γνῶμαι σφαλοῦνται, καὶ οὐδὲ ἀναπνεῖν,

μὴ ὅτι λέγειν τι δυνησόμεθα· ἂν δὲ ἡμῖν οἱ παῖδες μικραῖς

κύλιξι πυκνὰ ἐπιψακάζωσιν, ἵνα καὶ ἐγὼ ἐν Γοργιείοις

ῥήμασιν εἴπω, οὕτως οὐ βιαζόμενοι μεθύειν ὑπὸ τοῦ οἴνου

ἀλλ’ ἀναπειθόμενοι πρὸς τὸ παιγνιωδέστερον ἀφιξόμεθα.

[2.27] ἐδόκει μὲν δὴ ταῦτα πᾶσι· προσέθηκε δὲ ὁ Φίλιππος ὡς

χρὴ τοὺς οἰνοχόους μιμεῖσθαι τοὺς ἀγαθοὺς ἁρματηλάτας,

θᾶττον περιελαύνοντας τὰς κύλικας. οἱ μὲν δὴ οἰνοχόοι

Μτφρ. Α.Ν. Διαμαντόπουλος. [1937] 1975. Ξενοφώντος Συμπόσιον. Αρχαίον κείμενον, εισαγωγή, μετάφρασις, σημειώσεις. Αθήνα: Πάπυρος.

Ο δε Σωκράτης πάλιν είπε: «Να πίνωμεν, φίλοι μου, και εγώ πολύ συμφωνώ· διότι πράγματι ο οίνος ποτίζει τας ψυχάς και με τούτο τας μεν λύπας αποκοιμίζει όπως τους ανθρώπους ο μανδραγόρας, τας δε φιλοφροσύνας ερεθίζει όπως την φλόγα το έλαιον. Νομίζω όμως ότι και τα συμπόσια των ανθρώπων πάσχουν ό,τι και τα φυτά της γης· διότι και εκείνα, όταν μεν ο θεός τα ποτίζη αφθόνως, δεν δύνανται ορθά να είναι ουδέ να δροσίζωνται με την αύραν· όταν όμως πίνουν όσον εις αυτά αρέσει, και πολύ ορθά αναπτύσσονται και ζωηρά φθάνουν μέχρι της καρποφορίας. Και ημείς επίσης, αν μεν το ποτόν το κεράσωμεν πολύ, γρήγορα και το σώμα μας και ο νους θα πάθουν και δεν θα είμεθα εις θέσιν όχι μόνον να λέγωμεν τίποτε, αλλά ουδέ ν' αναπνέωμεν. Αν όμως οι υπηρέται με μικρά ποτήρια συχνά μας δροσίζουν ―ας μεταχειρισθώ και εγώ του Γοργίου την έκφρασιν―, ούτω, χωρίς να βιαζώμεθα να μεθύωμεν υπό του οίνου, λογικά θα φθάσωμεν εις την καλυτέραν διασκέδασιν». Συνεφώνησαν όλοι με τούτο· ο Φίλιππος μόνον επρόσθεσεν ότι οι οινοχόοι πρέπει να μιμούνται τους καλούς αρματηλάτας, να περιφέρουν δηλαδή συχνότερα τα ποτήρια· και οι οινοχόοι ούτω και έκαμναν.

Παράσιτοι και παράσιτα, προέλευση και ετυμολογία!

Αρχαίο Ελληνικό συμπόσιο

Η συνήθεια των αρχαίων Ελλήνων να έχουν τακτικά πολυπληθή δείπνα είναι γνωστή και αποτέλεσε την αφορμή της υιοθετησής της από τους Ρωμαίους και μέσα στο χρόνο να φθάσει ως και τις μέρες μας με αρκετές παραλλαγές. Το οποιοδήποτε ευχάριστο γεγονός όπως ένας γάμος, μια άφιξη φιλοξενούμενου ή μια γέννηση τέκνου ήταν ευκαιρία για δείπνο. Η αναγγελία του γίνονταν στην αγορά με προφορικές προσκλήσεις, συνήθως την τελευταία μέρα, αλλά ενίοτε και από ημερών. Οι προσκεκλημένοι, οι οποίοι καλούνταν κλητοί, μπορούσαν να προσκαλέσουν με την σειρά τους και άλλους φίλους οι οποίοι ονομάζονταν άκλητοι, αυτόματοι ή αυτεπάγγελτοι. Το ζήτημα του αριθμού των άκλήτων ήταν πολύ λεπτό και αποτέλεσε μέγα θέμα με το οποίο ασχολήθηκε και ο Πλούταρχος στα Συμποσιακά Προβλήματα ( VI π.1), "Το δέ των επικλήτων έθος, ούς νυν Σκιάς καλούσιν, ού κεκλημένων επί το δείπνον αγομένους, εζητείτο πόθεν έσχε την αρχήν".

Ενίοτε όμως γίνονταν κατάχρηση αυτού του δικαιώματος και με επιδέξιο τρόπο παρείσφυαν στα δείπνα υπεράριθμοι δαιτυμόνες με αποτέλεσμα να δημιουργείται έντονο πρόβλημα. Οι γελωτοποιοί και οι βωμολόχοι οι οποίοι γαι να συμψηφίσουν την διασκέδαση που περείχαν στους τροφίμους μεγάλωναν τον αριθμό  ακόμη περισσότερο και  καλούνταν επίκλητοι, σκιές και παράσιτοι.

Η πένα του Λουκιανού διατήρησε ως και τις μέρες μας την ειδική μελέτη του "Περί παρασίτου", ότι "παρασιτική εστί τέχνη ποτέων και βρωτέων και των δια ταύτα λεκτέων, τέλος δε αυτής το ηδύ ". Η τέχνη δηλαδή του παρεισφύειν, του τρώγειν και του πίνειν με παραπέτασμα καπνού το λέγειν με σκοπό το ευάρεστον.

Οιαδήποτε ομοιότητα ή παραπομπή με την εποχή μας είναι τυχαία και πέραν της προθέσεως του γράφοντος!

Της φυλακής τα σίδερα είναι για τους λεβέντες!

 Αριστερά ο Δ.Μπαϊρακτάρης και δεξια ένα κουτσαβάκι μπροστα στον Πύργο των Αέρηδων

Κατά τα τέλη του 19ου αιώνα συμμορίες της Αθήνας λυμαίνονταν τις γειτονιές και ήταν ο φόβος και οτρόμος των πολιτών. Από αυτές τις συμμορίες που αυτοαποκαλούνταν μάγκες ξεπήδησαν τα κουτσαβάκια, ψευτόνμαγκες δηλαδή και λιγότερο επικίνδυνοι. Η ετυμολογία της λέξης είναι κουτσά και βαίνω δηλαδή βαδίζω. Αυτοί οι ψευτόμαγκες βάδιζαν αργά με ένα ελαφρύ ψεύτικο κούτσαμα από το ένα πόδι, έσκυβαν το κεφάλι από την άλλη και μετέπειτα δεν φορούσαν το ένα μανίκι του σακακιού τους. Έφεραν σελάχι μάλλινο μέσα στο οποίο έκρυβαν μαχαίρι το οποίο το χρησιμοποιούσαν συχνά - πυκνά.
Κατά το 1893 συστήθηκε ο θεσμός της στρατιωτικής αστυνομίας και με επικεφαλής τον αστυνομικό διευθυντή Δημήτρη Μπαϊρακτάρη ξεκίνησε ο διωγμός των κουτσαβάκηδων. Τους έκοβε το μισό μουστάκι, το ένα αφόρετο μανίκι ή τις λοϊδες μαλλιών που άφηναν.
Το απόσπασμα που ακολουθεί είναι από το βιβλίο του δημοσιογράφου Τάσου Κοντογιαννίδη, «Μπαϊρακτάρης, πολιτικοί και κουτσαβάκηδες» και περιγράφει με απολαυστικό τρόπο τη δράση του περίφημου αστυνομικού.   Τα μάτια όλων πέφτουν πάνω στον Μπαϊρακτάρη. Σε όσους έχουν ροπή προς το έγκλημα προκαλεί φόβο και τρόμο. Και σ’ εκείνους που επιθυμούν την ήρεμη ζωή, την ευταξία και την ασφάλεια, σεβασμό και εμπιστοσύνη.
«Φέρε μου το γουρνοψάλιδο! …» διατάζει τον αστυνομικό. Εκείνος, βιαστικά, βγάζει απ’ το δισάκι του ένα χοντρό ψαλίδι, από εκείνα που κουρεύουν τα γιδοπρόβατα. Οι τρεις μάγκες αρχίζουν να δυσανασχετούν. Σηκώνουν ψηλά το κεφάλι σα να κάνουν ικεσία στον ύψιστο και ψιθυρίζουν…
Όχι κύριε διευθυντέα, να χαρείς τα πεθαμένα σου…
Γιατί κύρ’ αστυνόμε, εγώ είμαι αθώος… -Σκάστε ζαγάρια!
Τώρα θα σας δείξω ψωρόμαγκες της μισής οκάς! Και αφού παίρνει στα χέρια του το ψαλίδι, φωνάζει στον εύζωνα. «Φέρε μου αυτόν τον σέρτικο που συνέχεια φωνάζει». 
Ο αστυφύλακας αρπάζει τον πιο ψηλό απ’ τα μαλλιά και το μπράτσο και τον οδηγεί βιαίως μπροστά στον διευθυντή. -«Να δω ρε ζαγάρ αν θα ξαναπάς κάτω από το παράθυρο της χήρας και θα μαχαιρώνεστε…».
Και με τη βοήθεια άλλων δύο αστυνομικών που τον κρατούν χεροπόδαρα, με μια ψαλιδιά αφαιρεί το αριστερό μέρος του τσιγκελωτού μουστακιού και του το δίνει στο χέρι.
 -Πάρτο! Πάρτο! Κι αν σε ξαναδώ, θα σε κουρέψω! Μπρος! Κυκλοφόρα τώρα έτσι, ρεζίλι! Θα σας μάθω εγώ!… Φέρτε μου τον άλλο!
Οι άνδρες του οδηγούν με όχι τόσο κομψό τρόπο και τον δεύτερο και κατόπιν τον τρίτο. Και οι τρεις χωρίς το μισό μουστάκι! Ταπεινωμένοι και εξευτελισμένοι κρύβουν τα πρόσωπά τους για να μη τους δει ο κόσμος που γελά με το χάλι τους. Τα ειρωνικά γέλια με τα πικρόχολα σχόλια ακούγονται τώρα στ’ αυτιά των κουτσαβάκηδων ενοχλητικά. Μοιάζουν με ανήμερα θηρία! Αν μπορούσαν, θ’ άρπαζαν ένα μαχαίρι για να τιμωρήσουν αυτούς που τους χλευάζουν.   Τώρα όμως κρύβουν τα πρόσωπά τους για να μη φανεί στα αδηφάγα μάτια των περιέργων το κομμένο μουστάκι και ρεζιλευτούν ακόμα περισσότερο.
 -«Ε, εσύ! Εσύ με το ζωνάρι στο χέρι! Αυτό το μαχαίρι δεν είναι δικό σου;»
 -«Τι; Η σκανταλιάρα; Ηηήταν κύρ’ Αστυνόμε. Την είχα μαζί μου να καθαρίζω κάνα μήλο…».
 -«Και απ’ το σακάκι γιατί αφήνεις να κρέμεται το μανίκι σου;»
 «Όχι κύρ’ αστυνόμε, πονάει ο πιασμένος ώμος μου, γι αυτό…».
-«Για να μη το φοράς, πάει να πει ρε ρεζίλι ότι δεν σου χρειάζεται».
«Οοόχι κύρ’ διαφεντή! Καινούργιο πράμα είναι, μηηη!…» Με μιας ο συνταγματάρχης αρπάζει το κρεμάμενο μανίκι και με το ψαλίδι το κόβει με μανία.
 -«Μπρος! Πάρτο και μην το ξαναδώ να κρέμεται γιατί θα στο ξανακόψω!…»
ην ίδια τύχη είχαν όσα μανίκια κρέμονταν…
Η ξεφτίλα ήταν μεγάλη και στην μια και στην άλλη περίπτωση και έτσι προτιμούσαν να μπούν στην φυλακή ή αλλιώς "στενή" παρά να κυκλοφορήσουν ανάμεσα στον κόσμο με αποτέλεσμα να βγει η φράση: "Της φυλακής τα σίδερα είναι για τους λεβέντες".
 Τ Σήμερα, για όσους αγνοούν την ιστορία, το όνομά του παραπέμπει στα γνωστά κεμπάμπ στο Μοναστηράκι, έργο ενός από τους απογόνους του....
ΠΗΓΕΣ:
Τάσου Κοντογιαννίδη, «Μπαϊρακτάρης, πολιτικοί και κουτσαβάκηδες»,
Μηχανή του χρόνου

Η σύλληψις του Κολοκοτρώνη!

Η σύλληψις του Κολοκοτρώνη έλαβε χώρα κατά την νύκτα της 6ης προς 7ης Σεπτεμβρίου 1833. Ο μοίραρχος Κλέωπας περιστοιχιζόμενος ύπο τεσσαράκοντα χωροφυλάκων ωπλισμένων βαρύτατα κινεί πορείαν πάσης ησυχίας προς τον οικίσκο του Γέρου του Μοριά ίνα εκτελέσωσι τας διαταγάς της αντιβασιλείας προς σύλληψις του Κολοκοτρώνη και μεταφοράς αύτου εις Ανάπλι.
Οι χωροφύλακες εισορμήσαντες ηρεύνησαν πανταχού. Η ελπίς ευρέσεως όπλων και οπλοφόρων ήτο φρούδη. Εύρον μόνον έν σπαθί, έν τουφέκι και μίαν πιστόλαν ανήκονταν εις αυτόν τον Κολοκοτρώνην, τα οποία και κατέσχον. Αυτά ήσαν τα όπλα τα οποία έλαβον τοσάκις το βάπτισμα του πυρός και τοσάκις εδόξασαν την μαχόμενην πατρίδα.
Ο Κολοκοτρώνης είπε με πικρία σαρκάζων εις τον Κλέωπα:
Τι εχρειάζετο τόσος στρατός; Έφτανε να μου στείλουν ένα σκυλί μαλλιαρό, από εκείνα που κάνουν θελήματα, μ΄ ένα γράμμα να πάω στ΄Ανάπλι και μ΄ένα φανάρι στ στόμα του για να μας φέγγη και των δυό μας...

Βουστροφηδόν γραφή, η ξεχασμένη γραφή των προγόνων μας!

Η λέξη βουστροφηδόν προέρχεται από αρχαίο ελληνικό επίρρημα που σημαίνει κίνηση όμοια με εκείνη του βοδιού, όταν σέρνει το αλέτρι. Η φορά αυτής της γραφής άλλαζε κατά στίχο. Έτσι, η μια γραμμή (στίχος) είναι γραμμένη από δεξιά προς αριστερά, η επόμενη από αριστερά προς δεξιά, η επόμενη από δεξιά προς αριστερά και ούτω καθ' εξής!..

ΕΙΝΑΙ αλήθεια ότι στην αρχαιότητα είχαμε τη λεγόμενη «βουστροφηδόν γραφή» στην οποία οι Έλληνες άρχιζαν να γράφουν από τα δεξιά προς τ' αριστερά, στον επόμενο στίχο ακολουθούσαν την αντίθετη φορά, και ούτω καθ' εξής. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι νόμοι του Σόλωνα είναι γραμμένοι βουστροφηδόν. Αργότερα, σύμφωνα με τους ιστορικούς ερευνητές επικράτησε η γραφή από τα αριστερά προς τα δεξιά σε όλη την Ελλάδα!

Κατά την Βικιπαίδεια:

Βουστροφηδόν είναι τρόπος γραφής με εναλλασσόμενη φορά. Ο όρος χρησιμοποιήθηκε αρχικά από τους αρχαίους Έλληνες για να περιγράψουν την ιδιάζουσα αρχαϊκή ελληνική γραφή που φαίνεται να εγκαταλείφθηκε τον 7ο με 6ο π.Χ. αιώνα. Βουστροφηδόν γραφή εμφανίζεται και σε κάποιες αρχαίες αραβικές γραφές, όπως στη σαβαϊκή γραφή και στη σαφαϊκή διάλεκτο, μια μορφή αρχαίας βόρειας αραβικής διαλέκτου. Καθώς και σε μια μορφή ιερογλυφικών της Ανατολίας, στα Λουβικά ιεργολυφικά (hieroglyphic Luwian)[1].

Η λέξη προέρχεται από αρχαίο ελληνικό επίρρημα που σημαίνει κίνηση όμοια με εκείνη του βοδιού, όταν σέρνει το αλέτρι, ή της σαΐτας κατά την ύφανση στον αργαλειό. Η φορά αυτής της γραφής άλλαζε κατά στίχο. Έτσι, η μια γραμμή (στίχος) είναι γραμμένη από δεξιά προς αριστερά, η επόμενη από αριστερά προς δεξιά, η επόμενη από δεξιά προς αριστερά κ.ο.κ.

Σε αρχαία τρίστιχη κρητική επιγραφή, παρουσιάζεται η ιδιομορφία ο α΄ στίχος να είναι γραμμένος από δεξιά προς τα αριστερά ενώ ο δεύτερος αλλά και ο τρίτος από αριστερά προς τα δεξιά. Πιθανολογείται ότι τότε καθιερώθηκε η γραφή από αριστερά προς δεξιά.

Κατά τον Αρποκρατίωνα, οι Νόμοι του Σόλωνα ήταν γραμμένοι βουστροφηδόν. 

Παράδειγμα βουστροφηδόν γραφής από την επιγραφή του Σιγείου (γνωστή ως στήλη του Φανοδίκου), 6ος αιώνας πχ.

Το μοναδικό δάσος της Φολόης!

 

Είναι ένα από τα σπανιότερα δρυοδάση σε όλη την Ευρώπη και το μοναδικό στα Βαλκάνια. Το δρυοδάσος της Φολόης με τους εκατοντάδες πλατύφυλλους δρυς βρίσκεται στους νότιους πρόποδες του όρους Ερυμάνθου πάνω από την Αρχαία Ολυμπία σε ένα φυσικό μπαλκόνι και αγναντεύει, ανά τους αιώνες, τον κόπο και τον αγώνα των αθλητών που αγωνίζονται στον Ολυμπιακό κάμπο. Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία εκεί κατοικούσαν οι κένταυροι. Όπως είχε γράψει ο αρχαίος Έλληνας ιστορικός Διόδωρος, οι κένταυροι αφού νίκησαν τους Λαπίθες, κατέλαβαν την περιοχή της Φολόης. Τα περίεργα αυτά πλάσματα είχαν τρομοκρατήσει τους κατοίκους, καθώς λήστευαν και δολοφονούσαν όποιον έμπαινε στον δρόμο τους. Όμως, στο δάσος ζούσε και ένας καλός κένταυρος, ο Φόλος. Ήταν φύλακας ενός τεράστιου πιθαριού με χιλιόχρονο κρασί που είχε προσφέρει ο θεός Διόνυσος με την προϋπόθεση ότι θα το ανοίξουν μόνο αν εμφανιζόταν ο Ηρακλής κατά μια άποψη, ή να μην ανοιχτεί ποτέ κατά μια άλλη.  Κάποια στιγμή ο βασιλιάς της Τίρυνθας και των Μυκηνών, Ευρυσθέας, ανέθεσε στον Ηρακλή να φέρει εις πέρας τον τέταρτο άθλο του, να πιάσει τον Ερυμάνθιο κάπρο και να τουν τον φέρει μπροστά του δεμένο χειροπόδαρα. Ήταν ένα μεγάλο και άγριο αρσενικό αγριογούρουνο που είχε χαρίσει η θεά Άρτεμις στον γιο του Απόλλωνα, Ευρύμανθο. Ο επιθετικός κάπρος κινούνταν ελεύθερος στην περιοχή της Ψωφίδος και του Λασιώνα στην Πελοπόννησο και πολλές φορές έφτανε μέχρι το δάσος της Φολόης για να βρει τροφή και νερό. Οι κένταυροι ενοχλούνταν με την παρουσία του, καθώς ξέσκιζε με τα δόντια του όποιο ζώο συναντούσε στον δρόμο του. Οι κάτοικοι είχαν τρομοκρατηθεί με το άγριο ζώο, το οποίο κατέστρεφε τα χωράφια τους.
 Πριν να ξεκινήσει το κυνήγι του Ερυμάνθιου κάπρου, ο Ηρακλής πήγε στη σπηλιά του Φόλου για να μάθει περισσότερες πληροφορίες και να μπορέσει να τον πιάσει πιο εύκολα. Εκεί βρήκε τον Φόλο να τρώει ωμό κρέας. Τον καλωσόρισε και του προσέφερε φαγητό. Ο Ηρακλής του ζήτησε ένα ποτήρι κρασί από το σφραγισμένο πιθάρι και τότε ο Φόλος θυμήθηκε την απαγόρευση. Όμως, φοβήθηκε ότι αν το άνοιγε θα ξεσήκωνε τους υπόλοιπους κενταύρους, αλλά ο Ηρακλής τον πίεσε. Το έντονο άρωμα του κρασιού εξαπλώθηκε σε όλο το δάσος και οι κένταυροι έτρεξαν στη σπηλιά για να το κλέψουν από τον Φόλο. Από την ταχύτητά τους έτριζε το έδαφος. Μόλις έφτασαν ξέσπασε μια μεγάλη μάχη ανάμεσα στους κενταύρους και τον Ηρακλή. Του έριχναν πέτρες, ενώ άλλοι προσπαθούσαν να τον χτυπήσουν με ξύλα και τσεκούρια. Όμως, το όπλο του Ηρακλή υπερτερούσε. Τους περισσότερους τους σκότωσε με τα δηλητηριασμένα βέλη που είχαν βουτηχτεί στο αίμα της Λερναίας Ύδρας. Όταν η μάχη έληξε, ο Ηρακλής επέστρεψε στην σπηλιά. Εκεί βρήκε τον Φόλο να αργοπεθαίνει. Είχε αυτοτραυματιστεί από ένα δηλητηριασμένο βέλος του Ηρακλή, καθώς έθαβε τους άλλους κενταύρους. Ο Ηρακλής τον έθαψε και ονόμασε την περιοχή Φολόη προς τιμήν του. Στη συνέχεια πήγε να κυνηγήσει τον Ερυμάνθιο κάπρο. Τον οδήγησε στα φαράγγι της Φολόης και τον παγίδευσε στο δίχτυ του.
 Το μυθικό δάσος εκτείνεται σε μια έκταση 42 χιλιάδων στρεμμάτων. Ο χαρακτήρας του δάσους αποτελεί φυσικό καταφύγιο για εκατοντάδες είδη πουλιών και ζώων. Το συγκεκριμμένο δασικό σύμπλεγμα Κάπεκης και Φολόης με ύψος 600 μέτρα είναι ένα πλούσιο οικοσύστημα, από τα καλύτερα στην Ελλάδα. Τα αναπαραγόμενα είδη είναι ο φιδαετός Circaetus gallicus, ο χρυσαετός Aquila chrysaetos, ο πετρίτης Falco peregrinus, ο μπούφος Bubo bubo, η αλκυόνη Alcedo atthis, ο λευκονώτης Dendrocopos leucotos και ο μουστακοτσιροβάκος Sylvia rueppelli. Τα επιτρεπόμενα είδη κυνηγιού είναι ο λαγός, η ορεινή πέρδικα, τα αγριογούρουνα στην περιοχή του Ερυμάνθου, αποδημητικά πουλιά, αγριοπερίστερα, φάσες μπεκάτσες, τρυγόνια κ.ά.
 Θεωρείται σημαντική περιοχή για τα πουλιά της Ελλάδος (ΣΠΠΕ) και έχει προταθεί να συμπεριληφθεί στο πανευρωπαϊκό δίκτυο προστασίας της φύσης, NATURA 2000....

Οι θεότητες του Κοτύλλου (Γ' Μέρος)!

  

....

- θάλεια, της είπα, δεν ήρθα για τις 16.500 γρόσσια του Βελή. Ο άντρας σου, ο Λίνκχ, ο Φόστερ, ο Χάλερ, παίρνουν τους εθνικούς μας θησαυρούς. Δεν έβαλες καμιά φορά στο νου σου πως μερικοί άνθρωποι θα σκεφτόντουσαν να τους προστατεύσουν;

Σηκώθηκε τρομαγμένη.

- είσαι φιλικός, είσαι φιλικός! Ψέλλισε. Α, γιώργο, μην κάνεις τίποτε, δεν θα μπορέσεις να κάνεις τίποτε, ποτέ...

- δεν θα κάνω; είπα με πείσμα. Θα το δης. Που είναι ο άντρας σου;

- δεν είναι εδώ, δεν είναι εδώ...

Έβλεπα πως φοβούντανε, πώς έτρεμε για μένα. Αλλά εγώ είχα πάρει πια φορά.

- Πού είναι; είπα σηκώνομενος.

- Δεν είναι εδώ. Πήγε με τους άλλους στο Ναυαρίνο...

- Στο Ναυαρίνο;

- Μας ήρθε η είδηση το μεσημέρι πως ο Αχμέτ Μαχομέτ, προτεινόμενος από τους Ναυαρινούς... μυνήσανε χτες κανονιέρες αγγλικές από τη Ζάκυνθο, αλλά θα τα μπαρκάρουν τώρα όπως όπως σε μία Κορβέτα. Τους περιμένουμε να γυρίσουν για να φύγουμε...

- Και εσύ;

- Και εγώ, είπε κλίνοντας το κεφάλι.

Γύρισα προς το μέρος της θάλασσας. Η Σφακτηρία μόλις εφαινόταν στη βραδινή άχνη. Βορεινότερα, απάνω στο τείχος της παραλίας, γυάλιζαν ανεπαίσθητα μερικά πυροβόλα. Κανείς δεν ήταν στον Άσπρο δρόμο.

Βήματα απαλά ακούστηκαν Στα χαλίκια. Η θάλεια σκούπισε τα μάτια της γρήγορα.

Ο Βάγκνερ πρόβαλε με το άλμπουμ του. Μας Πλησίασε. Χτυπούσε οικειότατα την κυρία Κκρόπιους στον ώμο, ενώ την κοίταζε με ένα ύφος αφόρητο... Με ένα ύφος που παραλίγο θα με έκανε να ξεφωνίσω.

- Έ! πως βρήκε ο κύριος γραμματεύς τη ζωφόρο μας;

-Λαμπρή! Απάντησα με τόνο ξέρω.

-Α, αλήθεια; βλέπω πως έχετε την ίδια γνώμη με τους άλλους.

-Ποιούς;

- Τον Γκρόπιους, τον Χάλερ...Σκοτώνουνται οι δυστυχείς να τ' ασφαλίσουν. Θα σας είπε βέβαια η κυρία πως τρέχουν, καλοκαιριάτικο απομεσήμερο, στο Ναυαρίνο για να εξασφαλίσουν την Κορβέτα του Ουέλλερ...

-Ά, είπα ειρωνικά.

-Ενώ εγώ, πρόσθεσα, δεν σκοτίζουμαι καθόλου. Η ζωφόρος αυτή είναι απαίσια, χειρότερη από ρωμαϊκή. Η αυτού υψηλότης, ο Πρίγκηψ της βαυαρίας, δεν θα είναι μεταξύ των πλειοδοτών αυτή τη φορά, κατά πάσα πιθανότητα.

-Εγώ, του είπα, έμαθα από το βαρόνο Χάλερ του Χάλερσταϊν πώς προσφέρει απεναντίας 60.000 ισπανικά δολάρια, σχεδόν το διπλό από ότι νομίζει ότι είναι αρκετό Ο κόμης Μονταλιβέ.

-Ά,Α! Φώναξε χτυπώντας με στον ώμο, όσο για αυτό θα είχα πολλά να σας απαντήσω. Αλλά ας μη λησμονούμε την κυρία που δεν φαίνεται εξαιρετικά ευδιάθετη. Άλλωστε θα είμαι εδώ και αύριο. Και εσείς, αν δεν κάνω λάθος! Πρόσθεσε με το ανυπόφορο χαμόγελό του.

Έπειτα από πολύ ώρα, ενώ καθισμένοι οι τρεις στη βεράντα του εξωτικού μπανγκαλόου, που είχαν φτιάξει πρόχειρως οι έξι αρχαιολόγοι, πίναμε παγωμένο cherry-brandy, έφτασε ο πρόξενος της Αγγλίας με τους άλλους. Ήταν κατάκοποι και βουτηγμένοι στον ιδρώτα. Ο κύριος Γκρόπιους προχώρησε προς εμέ. Είχε ένα ύφος δυσαρεστημένο, θυμωμένο σχεδόν. Καταλαβαίνω τώρα πολύ καλά πώς κατόρθωνε να κάνει όπως ήθελε τη δυστυχισμένη Θάλεια.

-Έχω την τιμή... Άρχισε.

-Ο ο γραμματεύς του βελή Πασά Γεώργιος Σταύρος. Θα γνωρίζετε ότι...

Το πρόσωπο του έγινε αποκρουστικό. Αλλά εγώ καταλάβαινα πως το ότι με είχε βρει κοντά στη γυναίκα του, περισσότερο και από την επίσημη μου ιδιότητα, τον ερέθιζε τρομερά.

-Α, μου είπε, μπορείτε να πείτε στην αυτού εξοχότητα, το βελή Πασά, πως αν δεν είμαστε ευρωπαίοι, δηλαδή έντιμοι άνθρωποι, που κρατούμε το λόγο μας, δεν θα βλέπε τσεντέζιμο, τοσούτω μάλλον καθόσον ο Αχμέτ Μαχομέτ έχει απαιτήσεις κυριαρχικές που μας κοστίζουν... Για να τα σώσουμε από τα νύχια του...

- Ξέρω, ξέρω είπα απότομα.

-Τι ξέρετε;

-Πως ο Αχμέτ Μαχομέτ δεν θα αφήσει τη ζωοφόρο.

- Αλήθεια;... Είπε ειρωνικά. Τότε, αν βρίσκετε, αν έχετε τη βεβαιότητα...

Τον κοίταζα ψυχρά. Τα μπέρδεψε. Τέλος κατόρθωσε να καταλήξη:

- Δεν έχουμε καμία υποχρέωση να δώσουμε του Βελλή...

Εξακολούθησε να τον κοιτάζω ατάραχος.

- Πάντως, παρατήρησε, είστε περίεργος αντιπρόσωπος και προστατεύεται τα συμφέροντα του αυθέντου σας κατά τρόπο πρωτότυπο...

- Προστατεύω, του είπα σιγά-σιγά, την κληρονομιά που μας άφησαν οι πρόγονοί μας. Μερικοί άλλοι και εγώ. Εμείς ειδοποιήσαμε το Μαχομέτ. Δεν θα έχετε βέβαια ακούσει πως κάτι άνθρωποι...

Άρχισε να γελά. Ωστόσο διέκρινα κάποια ταραχή στη φωνή του.

- Φίλε μου, είπε ύστερα από λίγη ώρα, λυπούμαι πολύ που θα ματαιωθούν οι αξιέπαινες ενέργειές σας. Τα γλυπτά δεν θα φύγουν αύριο το απόγευμα, όπως νομίζετε, με τις αγγλικές κάνουν ιερές, αλλά απόψε με την Κορβέτα του James weller. Αύριο, όταν θα φτάσει ο Μαχομέτ... Τα είδατε Άλλωστε πως ήταν έτοιμα. Τώρα οι εργάτες θα κατεβάζουν.

-Α, φώναξα, κλέφτες, όχι, δεν θα τα πάρετε!

Όρμησε έξαλλος πάνω στο πρόξενο. Εκείνος οπισθοχώρησε. Άξαφνα είδα στο χέρι του να γυαλίζει ένα πιστολέτο με μακριά κάννη.

Οι αρχαιολόγοι με τη Θάλεια είχαν σηκωθεί έκπληκτοι και ταραγμένοι.

Για ένα δευτερόλεπτο, ο Γκρόπιους στάθηκε ακίνητος. Δεν είχα σκεφτεί ποτέ, δεν θα το έβαζε ο νους μου πώς θα τολμούσε να μου τραβήξει. Μία απειλή μονάχα...

- Μην προχωρήσεις! Άκουσα τη βραχνή φωνή του.

- Κλέφτες! Ξανά φώναξα καθώς ορμούσα κατά πάνω του.

Ήταν τρέλα το ξέρω, ποιος είναι κείνος από όσους διαβάζουν αυτές τις γραμμές, που δεν του Έτυχε έστω και μία φορά στη ζωή του, να ορμήσει ακάθεκτος χωρίς να δει τίποτα μπροστά του;...

Μία φούσκα κόκκινη ξέσπασε μπρος στα μάτια μου. Με ένα απότομο τίναγμα έπεσα προς τα πίσω, τυφλωμένος από το αίμα μου.

Ήρθα στις αισθήσεις μου από ένα κάψιμο τρομερό στο στόμα. Κάποιος με έχει αναγκάσει να ρουφήξω ένα ολόκληρο μπουκάλι κονιάκ.

- Γιώργο:

Άνοιξε τα μάτια μου. Ήταν ο υπασπιστής του Αχμέτ. Με αυτόν, χθες το πρωί, είχα συνεννοηθεί για τα μάρμαρα...

- Γιώργο, ψιθύρισε, φύγανε;

- τώρα ήρθατε;

Πρόσθεσα με αγωνία:

- Τι ώρα είναι;

- Έντεκα...

- Θα βγαίνουν από το λιμάνι.

- Πού;

- Στο Ναυαρίνο.

Ο Σαλίχ χάθηκε χωρίς να πει τίποτα άλλο. Έπιασα το κεφάλι μου. Βιαστικά, αδέξια, κάποιος το είχε τυλίξει. Ποιος;

Σύρθηκα στη βεράντα του μπανγκαλόου. Στην αρχή πονούσα φρικτά, μα άξαφνα πέρασε κάθε πόνος. Στο πυκνό σκοτάδι άπειρα ποδοπατήματα ακούγονταν... Στο πέλαγο πέρα, μέσα στη νύχτα, δύο φώτα χλωμά τρεμόσβυναν.

Περίμενα μία ώρα με σφιγμένη καρδιά. Είχα αρχίσει να τουρτουρίζω, αν και η νύχτα ήταν χλιαρή.

Έπειτα δύο φώτα κόκκινα άναψαν ακόμα. Με τρόμο σκέφτηκα πως η θέση τους συνέπιπτε με την θέση των πυροβόλων της παραλίας. Έσβησαν και άναψαν μερικές φορές. Τα δύο, τα πρώτα, κινούνταν σιγά σιγά χωρίς να σβήνουν. Σε λίγο μία εκπυρσοκρότηση τάραξε τον αέρα. Μία φευγαλέα κόκκινη γραμμή έσκισε, πολύ μακριά, τη νύχτα. Τα κινητά φώτα εξακολούθησαν το δρόμο τους. Τώρα ολόκληρη ομοβροντία από κανονιές ακούγονταν. Τα φώτα που κινούνταν απαλά, άρχισαν Να τρέχουν και έπειτα στάθηκαν εντελώς. Μία μεγάλη φλόγα ανέβαινε από τη θάλασσα, μία φλόγα που με γέμισε φρίκη. Άθελά θυμόμουν ένα δειλινό, πολλά χρόνια πίσω, με ένα κόκκινο ματωμένο φουστάνι...

Η φλόγα εξακολούθησε να καίγη πολλές ώρες. Όλα τα άλλα φώτα είχαν σβήσει. Έκανε απεγνωσμένες προσπάθειες να σηκωθώ. Αλλά η απώλεια του αίματος μου είχε παραλύσει τις δυνάμεις. Με φρίκη καθόμουν εκεί, ανίσχυρος θεατής του δράματος.

Καθώς η νύχτα υποχωρούσε γύρω από το καιόμενο σκάφος, καμιά δεκαριά λευκές σιλουέτες φάνηκαν.

- Οι κανονιέρες! Ψιθύρισα.

Δεν μπορούσα να ιδώ τίποτε άλλο στο γκρίζο μισόφωτο που απλωνόταν ακόμα στη θάλασσα. Τι είχε γίνει ζωφόρος; οι επιβάτες; η Θάλεια;

Έπειτα από λίγη ώρα, οι κανονιέρες έφυγαν. Ήταν καιρός. Η Κορβέτα άρχισε να διαλύεται σε πλήθος από φλεγόμενα κομμάτια ξύλων, που τα σπρώχνε ο αγέρας στη στεριά...

Το πρωί είδα το Βάγκνερ πάνω από το κεφάλι μου. Με την καφετιά του ρεντικότα, την πράσινη κιλότα του, φαίνονταν φρέσκος φρέσκος...

- Κύριε Βάγκνερ, μουρμούρισα.

- Τι παιδί! Είπε περιφρονητικά

Έβγαλε από την τσέπη του γάζα και οινόπνευμα, και μου περιποιόταν την πληγή.

- Αμυχή στο μέτωπο. Ασήμαντη πληγή, εντελώς ασήμαντη. Άλλωστε βρίσκω πόσο δυστυχής ο Γκρόπιους εν μέρει είχε δίκιο. Παίρνατε πολλές ελευθερίες με τη γυναίκα του. Εννοώ, εννοώ τι θα μου πείτε, να βλέπετε, όταν το έκανε εκείνος, εξ ιδίας προαιρέσεως, για δικό τους συμφέρον, το πράγμα άλλαζε...

Έτρεμα τόσο πολύ που ο βαυαρός ζωγράφος τρόμαξε.

- Έχετε πυρετό, πολύ πυρετό, είπε με περίεργο τόνο.

- Όχι, διαμαρτυρήθηκα, πείτε μου τι γίνηκαν...

- Γλίτωσαν, ας ελπίσουμε τουλάχιστο. Εμεινα όλη τη νύχτα στο Ναυαρίνο. Καμμιά βάρκα από τη στεριά δεν τολμούσε να πάει. Φοβούντανε... Έπειτα έφτασαν οι κανονιέρες. Τις είχαμε δει από μακριά...

- Πάμε... Μουρμούρισα με λυγμούς.

- Πού;

- Στο Ναυαρίνο!

- Τι τρέλα! Έκανε με το ύφος του που είχε γίνει πάλι αποκρουστικό.

- Πάμε...

Δεν αρνήθηκε πια. Κάναμε ώρες για να φτάσουμε στην παραλία. Τα συντρίμμια της κορβέτας γέμιζανε την αμμουδιά. Μερικά ξύλα κάπνιζαν ακόμη αλλά δίδοντας πυκνές τολύπες άσπρου καπνού. Ένα ένα άρχισα να τα ψάχνω με αγωνία. Πίσω μου ο Βάγκνερ μου φώναζε ειρωνικά- μα δεν στο είπα χίλιες φορές, αγαπητέ μου; η ζωή της Θάλειας ήταν πολύ πολύτιμη  για να μην την σεκουράρει... πρώτη.

Δεν τον άκουγα. Ήξερα πως είχε πεθάνει. Αλλά τι κι αν έπεφτα μισοπεθαμένος, δίχως πνοή; αρκεί μόνο...

Άξαφνα άφησα μία φωνή απελπισίας, μία φωνή φρίκης. Είχαμε φτάσει σε έναν ορμίσκο από μεγάλους βράχους. Πολλά, άπειρα συντρίμμια είχε ρίξει το κύμα εκεί. Χάρτες, πυξίδες, καπέλα, βιβλία. Και μέσα σε όλα αυτά τα θλιβερά απομεινάρια, έπλεε ένα κομμάτι άσπρης μουσελίνας με ροζ βούλες, τρυπημένο από τη μια,δυο, αμέτρητα σφαίρες αμέτρητες σφαίρες...

ΤΕΛΟΣ

Οι θεότητες του Κοτύλλου (Β' Μέρος)!

Ο Κατρή-μπέης δίπλα μου άρχισε να γελά. Οι δύο σιλουέτες ακίνητες, βλέπανε το μπρίκι που έφευγε μακριά. Ο ήλιος δύοντας έριχνε τις τελευταίες ακτίνες στα φουστάνια τώρα. Της μητέρας και φαινόταν καφετί, της μικρής χρυσό. Αλλά σιγά-σιγά τα φανταστικά χρώματα μαραίνονταν. Σε μία στιγμή του κοριτσιού ξανάγινε κόκκινο, ένα κόκκινο όμως τραγικό σαν αίμα...

- Θάλεια! Ξανά φώναξα.

Τώρα πια σκοτείνιαζε. Το νησί ήταν μαύρο. Η νταντέλα των βράχων γίνονταν ανεπαίσθητη, μία γραμμή πιο έντονη που χώριζε  τη θάλασσα από τον ουρανό.

Είχα αρχίσει να κλαίω...

Η ΔΙΗΓΗΣΗ

- Τσελεμπή, τσελεμπή!...

Ήταν η δεύτερη φορά που ο συνοδός μου με την κλαψιάρικα φωνή του, με είχε φωνάξει. Σήκωσα τα μάτια. Είχαμε φτάσει. Απορροφημένος από τις σκέψεις μου, δεν το είχα αντιληφθεί. Περίεργη, αλήθεια, ήταν η τύχη μου εγώ ο Γιώργος Σταύρος, ο γιος του Σταύρου Τσαπαλάμου, του Γραμματικού του Αλή Πασά, ανέβαινα τώρα αυτό το βουνό,- γιατί; για τις 16500 γρόσια του Βελλή Πασά, που του ρίχναν σαν ελεημοσύνη αυτοί οι τυχοδιώκτες. Α, όχι βέβαια! Θα έβλεπαν...

Κατέβηκα από το άλογο. Μοναχός πήρα ένα μονοπάτι. Σιγά-σιγά το περιτοίχισμα άρχισε να προβάλλει μπροστά μου. Ο ήλιος του Αυγούστου του δήμου μία απαστράπτουσα λευκότη. Η είσοδος, τετράγωνη υπερυψηλή, ανοίγονταν στη δεξιά άκρη. Μπήκα αδίστακτα. Σωροί από χώμα, σπόνδυλοι από κολώνες, συντρίμματα αγαλμάτων, ήσαν ριγμένα με αταξία σε όλα τα μέρη. Μερικοί Φιγαλιώτες δουλεύανε σε ένα λάκκο. Προχώρησα υπερπηδώντας τα εμπόδια. Είχα έρθει και το 1811, σχεδόν ένα χρόνο πριν. Τι διαφορά από τότε.

Τώρα η ακαταστασία έληγε. Μπροστά στα μάτια μου, θαμπωμένα παρουσιάστηκε μία απέραντη ζωφόρος... Πήγα κοντά. Αυτά ήταν που θα μας έκλεβαν οι Φράγκοι... Τα είχαν δέσει με χοντρά σκοινιά, αίτημα... Πλησίασα ακόμη περισσότερο. Ο πόλεμος των κενταύρων στο γάμο του Πυρίθοου, η μάχη του Θησέα κατά των Αμαζόνων... Όπως και της Αθήνας, του Σουνίου... Δύο κένταυροι που σηκώνουν ένα βράχο για να σκοτώσουν έναν ήρωα σκεπασμένο με την ασπίδα του: Είναι βουτηγμένος στη λάσπη ως τη μέση, και οι ανταγωνιστές του ως τα γόνατα... Οι δύο θεοί μέσα στο άρμα των ελαφιών... Άραγε ο Παυσανίας είχε πει την αλήθεια, άραγε αυτή η ζωφόρος είχε βγει από το εργαστήρι του Φειδία; Με αγωνία έβαζα το ερώτημα στον εαυτό μου. Οι πολύπτυχες, αλλόκοτες ενδυμασίες των θεοτήτων δεν είχαν τίποτα από την απέριττη φειδιάκη τέχνη: Με απογοήτευαν. Και αυτό το σχιστό, σχεδόν γκριζωπό μάρμαρο που θύμιζε το Θησείο...

Γύρισα το πρόσωπό μου αυτό άλογα: Ήταν μία κακή εντύπωση, μία κακή εντύπωση πολύ φυσική ύστερα από τις σκέψεις που είχα στο δρόμο. Προχώρησε λίγα βήματα, επεξεργαζόμουν κάτι άλλα μέρη της ζωφόρου, πιο πέρα. Ήταν ολωσδιόλου άθικτα αυτά, ακέραια...

Άξαφνα άκουσα μία φωνή κάπου κοντά, μία γυναικεία φωνή που με τάραξε. Πόσα χρόνια ήταν που δεν την είχα ακούσει! Και εδώ...  Πάνω στο Κότυλο,στη Φιγάλεια... Πως είχε έρθει από το μυρωμένο νησί που η ανάμνηση του έμενε πάντα βαθιά χαραγμένη μέσα μου; Άφησα τη ζωφόρο και κοίταζα καλά-καλά γύρω μου. Τα ευρήματα ήταν ακουμπισμένα πάνω σε λοφίσκους από Χώματα. Τότε...Ώρμησα σε μία δίοδο σκεπασμένη με κισσό. Μία φωνή, άλλοι, απαντούσε τώρα στη φωνή εκείνη, μία φωνή τευτονική. Στην στροφή του δρόμου αντίκρισα τη ράχη του συντρόφου, έπειτα εκείνην...

- Θάλεια!

Σήκωσε το βλέμμα, εκείνο το βλέμμα που έλαμπε απαλά στις μαύρες και Στων ματιών της, που δεν είχε αφήσει ποτέ κανέναν άντρα ψυχρό. Σε ένα δευτερόλεπτο με είχε αναγνωρίσει.

- Γιώργο!

-Θάλεια... Ξαναείπα.

Ήμουν ολωσδιόλου κοντά της. Αυτό ήταν λοιπόν το κοριτσάκι που είχα γνωρίσει, η γυναίκα με την αέρινη γάζα που σκέπαζε τους γυμνούς της ώμους, με τη μουσλινένια ρόμπα, όλο ρουζ βούλλες;...

- πόσα χρόνια, πόσα χρόνια! Μουρμούρισε έκπληκτη, συγκινημένη.

-Το 99 έφυγα. Δέκα-τρία...

-Όχι, δέκα-τέσσερα, το 98 ήτανε...

Ο Γερμανός άρχισε να γελά με ένα γέλιο σαρκαστικό, αποκρουστικό.

- Λοιπόν;

Απότομα έστρεψα το βλέμμα μου. Ρετουσάριζε κάτι σκίτσα της ζωφόρου με νωχέλεια.

- Ο κύριος Βάγκνερ, ζωγράφος της αυτού υψηλότητας, του πρίγκηπος της βαυαρίας.

- Ενθουσιασμένος, είπε υποκλινόμενος.

- Ο κύριος Γεώργιος Σταύρος.

Εμείναμε λίγη ώρα ακίνητοι και οι τρεις. Έπειτα ο κύριος Βάγκνερ ξανακάθησε στο σκαμνί του χωρίς να ενοχληθεί καθόλου, με μια ειρωνική έκφραση στο πρόσωπο. Η Θάλεια ήταν ταραγμένη. Η στάση του ζωγράφου την στεναχωρούσε. Τέλος είπε διστακτικά:

- Ώστε, εσείς είστε ο Γραμματικός του Βελλή Πασά;

- Ναι και ήρθα...

- Θέλετε να δείτε τη ζωοφόρο;

Αισθανόμουν πώς ήταν η μόνη προσφυγή στη στεναχώρια της.

- Πως...

Διασχίσαμε το διάδρομο Ε τον κισσό. Είμαστε πάλι στην μακριά θεωρία των λησμονημένων θεοτήτων. Η Θάλεια με το ομπρελίνο της μου έδειχνε τις ανάγλυφες παραστάσεις. Μόνο που το ομπρελίνο αυτό έτρεμε στο χέρι της.

- Τι τύχη ε; Δεν ξαναστάθηκε ποτέ, τόσες αρχαιολογικές επιτυχίες σε τόσο λίγο καιρό. Πέρσυ τα αιγινήτικα, φέτο αυτά εδώ...Ο ο βαρώνος Χάλερ έλεγε στο σύζυγό μου...

- Στο σύζυγό σου;

Την κοίταζα με μία οδυνηρή έκπληξη.

- Ναι, ο Γκρόπιους, ο πρόξενος στο Τρικέρι...

Γύρισε προς τη ζωοφόρο.

- Ώστε παντρεύτηκες

- Ναι, είπε με μία να δυνατή, αξιολύπητη φωνίτσα.

Νόμιζα πως θα έκλαιγε. Μα γιατί; γιατί;

- Τι φασαρία, επρόσθεσε πιο φυσικά, τι φασαρία! Εμείς έχουμε αναλάβει τις διαπραγματεύσεις. Ο Φωβέλ από την Αθήνα, ο Φυρτβάγκλερ, ο Ύρλιχς...

- Τις διαπραγματεύσεις! Είπα.

Γύρισε και με κοίταξε. Τι δυστυχία, τι απελπισία γέμισε τα μάτια της!

- πόσο ευτυχισμένοι είμαστε τότε... Ψιθύρισα. Γιατί τώρα...

Άξαφνα δύο δάκρυα άρχισε να λάμπουν στα μάτια της. Έκλαιγε. Το στήθος της κλονιζόταν από λυγμούς.

- Τι έχεις, τι έχεις;

Με κοίταξε με αγωνία. Πέρασα το χέρι μου γύρω από τη μέση της. Η αδυναμία της ήταν μεγάλη. Αισθανόμουνα πως θα έπεφτε, αν δεν τη συγκρατούσα.

Την έβαλα και κάθισε σε ένα μάρμαρο. Κάθισα χάμω κοντά της. Τα μάτια μου είχαν υγρανθεί.

- Πες μου, είπε, πες μου τι έκανες από εκείνον τον καιρό...

- Τι έκανα...

- Τι έκανες...

Σήκωσα τους ώμους μου αδιαφορία.

- τι άλλο μπορούσε να γίνει ο γιος σου του Σταύρου Τσαπαλάμου παρά Γραμματικός του βελή Πασά;

- και σε έστειλε να πάρεις το μερίδιό του από τον μάρμαρα; Τι τύχη αυτή του Πασά! Να χάσει τη θέση του έτσι άξαφνα. Και τώρα θα φύγετε, θα πάτε στα Γιάννενα...

Τέλος Β΄Μέρους

Γιατί καθιερώθηκε η 25η Δεκεμβρίου ως ημέρα γέννησης του Χριστού;

  

  Η αλήθεια είναι πως σε κανένα κείμενο δεν αναφέρεται η ακριβής ημερομηνία γέννησης του Χριστού. Στα πρώτα χρόνια, άλλωστε η γέννηση του Ιησού περνούσε απαρατήρητη και δεν αποτελούσε ιδιαίτερη γιορτή. Να προσθέσω δε, πως μέχρι να πάρουν τα ηνία οι ιεράρχες της νέας θρησκείας, οι γιορτές που κατά κόρον γιορτάζονταν από τους ανθρώπους ήταν αυτές που είχαν άμεση σχέση με την φύση και ότι αφορούσε τον δεσμό της με τον άνθρωπο. Την γέννηση την γιόρταζαν στις 6 Ιανουαρίου, που αποτελούσε την ημερομηνία της βάφτισης.
Το 354μχ - 4ος αιώνας= ο αιώνας με τα μεγάλα "μαγειρέματα" - ο πάπας της Ρώμης Ιούλιος Α΄ όρισε την 25η του Δεκέμβρη ως την ημερομηνία γέννησης του Χριστού. Η συγκεκριμένη ημερομηνία ταυτίζεται με την ημέρα γέννησης του Πέρση θεού Μίθρα, λατρεία του οποίου -  μαζί και άλλων από διάφορα κατακτημένα μέρη -  μετέφεραν οι Ρωμαίοι στην Ρώμη. Ο Μίθρας στην ανατολή λατρεύονταν ως ο θεός του ήλιου και του φωτός (λέγε με και Απόλλων), που αντιμάχεται με το σκοτάδι. Ο συγκεκριμένος παραλληλισμός ήταν ιδανικός για την νέα θρησκεία που προσπαθούσε να ριζώσει στις καρδιές και στην συνείδηση των ανθρώπων και το εν λόγω στόχο θα τον επιτύγχανε με δανεικά στοιχεία άλλων παλαιότερων θρησκειών παίρνοντας ιδέες τις οποίες μεταποιούσε και προσάρμοζε στα δικά της μέτρα.
Η λατρεία της γέννησης του Μίθρα στις 25 του Δεκέμβρη ήταν σημαντική αφού είχε συνδυαστεί με την χειμερινή τροπή του ηλιοστασίου, της ημέρας δηλαδή που κερδίζει έδαφος έναντι της νύχτας. Αποτελούσε μια από τις πιο διαδεδομένες γιορτές των Ρωμαίων, πράγμα που έκανε πιο εύκολο το έργο των ιεραρχών να προσκολλήσουν την συγκεκριμένη γιορτή στην νέα θρησκεία. Έτσι, λοιπόν ορίστηκε η 25η του Δεκέμβρη ως η ημέρα γέννησης του χριστού που τον παραλλήλισαν με τον ήλιο που έδιωξε το έρεβος της ειδωλολατρίας και γέμισε τις ψυχές των ανθρώπων με φως.
Η νέα τάση της "μοδάτης" Ρώμης πέρασε και στην ανατολή και το 376 ο Μέγας Βασίλειος - Άη Βασίλης για τις παιδικές αφελείς και αθώες ψυχές -  εκφώνησε τον πρώτο λόγο υπέρ του εορτασμού της γέννησης του Ιησού την 25η ημέρα του Δεκέμβρη, στην Καισαρεία της Καππαδοκίας. Αργότερα, το 386, ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος - μετέπειτα Άγιος -  παρότρυνε, αν όχι επέβαλλε, την εκκλησία της Αντιοχείας - ισχυρή και αντιδραστική γαρ - να συμφωνήσει ως ημέρα γέννησης του Ιησού την 25η Δεκέμβρη.
Αργότερα, το 529, ο Ιουστινιανός - έβαλε το κερασάκι στην τούρτα - έθεσε την 25η Δεκέμβρη ως δημόσια αργία ( αρχίσαμε) και παύση οιασδήποτε δραστηριότητας. Ως περίπου τα μέσα του 12ου αιώνα το χριστιανικό κύμα είχε συμπαρασύρει στο πέρασμά του καθετί παγανιστικό, απ΄άκρη σ΄άκρη της ευρωπαϊκής ηπείρου με αποτέλεσμα να γίνει οικουμενική ημέρα.

Οι θεότητες του Κοτύλλου (Εισαγωγικό σημείωμα και Α΄Μέρος διηγήματος)!

Το παρακάτω διήγημα του Αλέξανδρου Βεϊνόγλου πήρε το Α΄Βραβείο στον διαγωνισμό της "Νέας Εστίας" και δημοσιεύτηκε στο τεύχος 13 της 1ης Ιουλίου 1928. Ένα εξαιρετικό διήγημα που με άγγιξε προσωπικά - κατ΄αρχήν - και μετά τοποιστορικά, και αυτός ήταν ο βασικότερος λόγος που το αναδημοσιεύω. Αφορά την εποχή της αρπαγής των αρχαιοτήτων του Επικούρειου Απόλλωνα στην Φιγαλία και την προσπάθεια αποτροπής της σύλησης από τον , μετέπειτα ιδρυτή και διοικητή της Εθνικής Χρηματιστηριακής Τράπεζας, του πρώτου χρηματοπιστωτικού ιδρύματος στην Ελλάδα. Στην συγκεκριμμένη περίοδο ο Σταύρου είναι οικονομικός σύμβουλος του Αλή Πασά της Ηπείρου, με αποτέλεσμα να είναι ένας άνθρωπος με κύρος και πυγμή.

Ο Επικούρειος Απόλλωνας πριν την αναστήλωση του 1902

Για την κατανόηση του ακόλουθου διηγήματος, νομίζω απαραίτητο να σημειώσω ότι τον Ιούνιο, Ιούλιο και Αύγουστο του 1812, ο Βαρώνος Χάλερ, ο Φόστερ, ο Λίκκχ, οι οποίοι με τον Κόκρελ είχαν ενεργήσει τον προηγούμενο χρόνο της εξαιρετικά επιτυχείς ανασκαφές της Αίγινας, μαζί με τον Λετονό Στάκελμπεργκ και τον Δανό Μπρέστεντ, τον τουρίστα Λέη και τον Άγγλο πρόξενο στο Τρικέρι Γκρόπιους, επιχείρησαν ανασκαφές στο ναό του Επικούριου Απόλλωνα, και ανακάλυψαν μία ζωφόρο 30 μέτρων, όμοια σχεδόν με εκείνη του ναού της Ολυμπίας που περιγράφηκε ο Παυσανίας.

Ο Άγγλος πρόξενος είχε συμφωνήσει με το βελλή, τον πασά του Μοριά, γιο του Αλή Πασά, πώς θα μοιραζόταν τα ευρήματα. Συνέπεσε όμως να καθαιρεθεί ο Βελής την ώρα που ετοίμαζαν να στείλουν τη ζωφόρο στη Ζάκυνθο, και έτσι ο πρώην πασάς, πιεζόμενος από την ανάγκη, δέχτηκε να του δώσουν 16.500 γρόσια μόνο, ενώ ο μετέπειτα Γεώργιος ‘Δ της Αγγλίας αγόρασε τα μάρμαρα εκείνα 375.000 φράγκα για το βρετανικό μουσείο.

Τις 16.500 γρόσια ο Βελλή πασάς έστειλε τον γραμματέα του Γεωργίου Σταύρου, τον κατόπιν ιδρυτή της Εθνικής Τράπεζας, να εισπράξει. Αυτός όμως, πατριώτης, μυημένος στη Φιλική Εταιρεία, βλέποντας με σπαραγμό ψυχής να φυγαδεύονται τα εθνικά κειμήλια από την Ελλάδα, δοκίμασε να τα σώσει...

Το Σεπτέμβριο του 1798, εξαιτίας των λυπηρών γεγονότων που είχαν επακολουθήσει έπειτα από την άλωση της Πρέβεζας, περιμένεις από τριακόσιους Γάλλους, ο Αλή πασάς έστειλε μήνυμα στον πατέρα μου που είχε πάει στη Χίο για κληρονομικές υποθέσεις, να γυρίσει αμέσως στα Γιάννενα. Το μπρίκι που έφερνε την είδηση, λικνίζονται στα χιώτικα νερά και από τον κάμπο, μακριά, πριν ακόμα λάβουμε το μήνυμα, αισθανθήκαμε μιαν αόριστη ανησυχία, όταν το αντικρίσαμε. Σκοτίνα, μέσα στην ψυχή μου, και πολύ περισσότερο φαντάζομαι τον πατέρα μου, υπήρχε η βεβαιότης πώς το "Ασλάν" που είχαμε δει τόσες φορές να διασχίζει την ιωνική θάλασσα, είχε έρθει για μας. Άλλωστε, μόλις έλαβε γνώση ο πατέρας μου του γράμματος του Πασά, δεν δίστασε ένα λεπτό.

Φώναξε τη θεία μου τη Φρόσω:

- Φεύγουμε, της είπε. Γιώργο, πρόσθεσε γυρίζοντας εμένα, ετοιμάσου!

Θλιβερές, αξέχαστες στιγμές του αποχωρισμού! Με πόσο τρόμο η καρδιά μου των 12χρονων αναλογίζονταν το σκοτεινό Σεράγι με τα ψηλά ντουβάρια, έπειτα από το όνειρο που είχα περάσει για λίγες μέρες ανάμεσα στις φιστικιές και τις πορτοκαλιές...

Στις 6 το απόγευμα είμαστε στην παραλία. Τα δάκρυά μου με έπνιγαν. Αισθανόμουν συγκεχυμένα πώς με αγκάλιαζαν, πώς με φιλούσαν, πώς εμπιστευόταν στην Παναγία το ορφανό δίχως μάνα, πού πήγαινε να ζήσει κοντά στον Τεπενλή...

- Κυρ Σταύρο Τσαπαλάμο, κυρ Σταύρο Τσαπαλάμο, κάποιος έλεγε στον πατέρα μου, μόνο σε μένα έχει εμπιστοσύνη ο πασάς, μόνο εσύ αν του πεις...

Απότομα με σήκωσαν, με έβαλαν στη βάρκα. Έπειτα, σχεδόν αμέσως, ένας σκοτεινός Κολοσσός. Ανεβήκαμε μία σκάλα. Είμαστε στο κατάστρωμα. Ο κυβερνήτης, τυλιγμένο στο Λευκό μεταξωτό του μανδύα με τις χρυσές φράντζες, ήρθε προς εμάς. Ο πατέρας μου άρχισε να του μιλά, να του μιλά... Ήρθε στιγμή που νόμισα πως δεν θα τελείωναν ποτέ την ομιλία τους.

Άξαφνα ο πατέρας μου έβαλε το χέρι του στο κεφάλι μου.

- Πήγαινε με τον Καντρή-μπέη, μου είπε με ύφος κουρασμένο. Θα σου δείξει, θα σου δείξει πολλά... Και να μην κλαις.

Ο κυβερνήτης με έπιασε από το χέρι. Σιγά-σιγά κάναμε τον γύρο του καταστρώματος. Μου εξηγούσε πολλά πράγματα, μισά ελληνικά, μισά τουρκικά. Τον άκουγα με ύφος μακρινό, αλλά δεν έκλαιγα πια. Τώρα είμαστε στην πρύμνη. Η θάλασσα από βάθυπράσινη γίνονταν λίγο-λίγο μαύρη. Το μπρίκι με Όλα του τα πανιά άφηνε πίσω το νησί της Βαλιντέ σουλτάνας. Το μάτι μου πλανήθηκε στους βράχους που υψώνονταν ο ένας πάνω στον άλλον. Και άξαφνα άφηκα μία φωνή αγωνίας. Στην κορυφή μιανού λοφίσκου εφαίνονταν δύο γυναικείες σιλουέτες. Η μια, η μεγάλη, φορούσε μωβ, η μικρή κόκκινα. Ο αγέρας που φυσούσε από τη θάλασσα, φούσκωνε τα φουστάνια τους, τα έκανε θεόρατα σαν μπαλόνια. Νόμιζα πώς τα πετούσαν και έπειτα θα πέφταν να πνιγούν..- Θάλεια, φώναξα...

ΤΕΛΟς Α΄ ΜΕΡΟΥς 

26 Νοεμβρίου 1963: εξαγγελία της δωρεάν παιδείας σε όλες τις βαθμίδες!

Η κυβέρνηση της Ένωσης Κέντρου το 1963, και ιδίως μετά τις εκλογές του 1964, με πρωθυπουργό και υπουργό παιδείας τον Γεώργιο Παπανδρέου, υφυπουργό τον Λουκή Ακρίτα και γενικό Γραμματέα τον Ε. Π. Παπανούτσο, προχώρησε στην υλοποίηση των προεκλογικών της εξαγγελιών για τα εκπαιδευτικά, εξασφαλίζοντας την ψήφιση του νομοσχεδίου που έμεινε στην ιστορία ως νόμος της Μεταρρύθμισης Παπανδρέου – Παπανούτσου.
Ποιο όμως ήταν το φάσμα των παρεμβάσεων;
1)      Κατάργηση των οποιονδήποτε οικονομικών επιβαρύνσεων για σπουδές και στις τρεις βαθμίδες ( υλοποίηση των εξαγγελιών για «δωρεάν παιδεία»)
2)      Επέκταση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης από έξι σε εννέα χρόνια
3)      Διαίρεση της Μέσης εκπαίδευσης σε δύο ανεξάρτητους κύκλους
4)      Καθιέρωση (παρά την  συνταγματική δέσμευση) της δημοτική γλώσσας στο δημοτικό σχολείο και ως ισότιμης στις άλλες βαθμίδες
5)      Ριζική αναμόρφωση του τρόπου επιλογής των υποψηφίων για τα πανεπιστήμια (με την καθιέρωση του «ακαδημαϊκού απολυτηρίου»)
Τη δημιουργία της εντύπωσης ότι οι προθέσεις της κυβέρνησης για αναβάθμιση του συστήματος της παιδείας ήταν ειλικρινείς ενίσχυσαν τόσο η ιδιαίτερα σημαντική αύξηση των δαπανών για την εκπαίδευση στον κρατικό προϋπολογισμό, όσο και η βελτίωση της οικονομικής θέσης των εκπαιδευτικών.
Με το νομοθετικό αυτό πλαίσιο , το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα προσαρμοζόταν στις παγκόσμιες μεταπολεμικές τάσεις με καθυστέρηση 20 χρόνων.
Στην Ελλάδα , μάλιστα καλλιεργήθηκε η αντίληψη ότι τότε υλοποιήθηκε – επιτέλους – η «αστική» μεταρρύθμιση, που είχε περιγραφεί για πρώτη φορά στα σχέδια της κυβέρνησης Τρικούπη το 1889. Όταν τελείωσε ο εμφύλιος το 1949, κανένας δεν φανταζόταν ότι δέκα χρόνια αργότερα το κίνημα θα ξαναφούντωνε και στα Πανεπιστήμια και στα σχολεία και στους χώρους δουλειάς και στα συνδικάτα. Στις αρχές της δεκαετίας του 60 δεν μιλάμε πια μόνο για φοιτητικές διαδηλώσεις αλλά για τη γενιά του 114 και του 15%.
Πολλές ήταν οι κοινωνικές μεταβολές στην Ελλάδα της δεκαετίας του `60. Οι εσωτερικοί μετανάστες εγκαθίστανται στα αστικά κέντρα επιδιώκοντας να βελτιώσουν το βιοτικό τους επίπεδο.
Οι πληγές του εμφυλίου είχαν αρχίσει να επουλώνονται, χωρίς βεβαίως να έχει βελτιωθεί το επίπεδο της δημοκρατίας. Οι εκλογές της νοθείας του 1961, που έδωσαν την εξουσία στην ΕΡΕ του Κωνσταντίνου Καραμανλή, ξεχείλισαν το ποτήρι και οδήγησαν στον "Ανένδοτο" αγώνα.
Σε αυτό το κλίμα εντάσσεται και το 1-1-4. Ήταν ένα κίνημα το οποίο στηρίχτηκε στον ενθουσιασμό των νέων και στόχευε στην προστασία της συνταγματικής νομιμότητας, όπως επέτασσε το ακροτελεύτιο άρθρο του Συντάγματος, το άρθρο 114.
Το κίνημα απλώνεται από το Πανεπιστήμιο στα σχολεία. Το Γενάρη του 1963 οι μαθητές θα κηρύξουν αποχή από τα μαθήματα και οι φοιτητές τους συμπαραστέκονται.
 Στο πλαίσιο αυτού του αγώνα οι νέοι αγωνίζονταν και για το "15%". Το "15%" αναφέρεται στο ποσοστό του κρατικού προϋπολογισμού που απαιτούσαν να δοθεί στο σύνολο της Παιδείας. Η εκλογική αλλαγή του 1963 ήταν προϊόν αυτής της προσπάθειας.
Οι ευκαιρίες για τον ελληνικό καπιταλισμό εκείνη την περίοδο ήταν μεγάλες. Ψυχρός Πόλεμος και Βαλκάνια, εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα και Μέση Ανατολή, η Ελλάδα ήταν ο δυνατός κρίκος των ιμπεριαλιστών ΗΠΑ και Ευρώπης στην περιοχή. Αυτό μεταφραζόταν ότι το «Ανήκουμε στη Δύση» ήταν το διαβατήριο προς κάθε ευκαιρία. Η Ελλάδα είχε γίνει μέλος του ΝΑΤΟ από την αρχή, η Ελλάδα συνδέεται με την ΕΟΚ σχεδόν από το ξεκίνημά της, καθώς και διεκδικεί προνομιακή θέση στη νοτιοανατολική Μεσόγειο απέναντι στην Τουρκία.
Με τέτοιες φιλόδοξες βλέψεις, η κυρίαρχη τάξη είχε ανάγκη να ελέγξει το εσωτερικό μέτωπο. Οι απεργίες, το φοιτητικό κίνημα, η αριστερά που μεγάλωνε έπρεπε να χτυπηθούν με κάθε δυνατό μέσο. Αυτό οδηγούσε στη δημιουργία ενός κράτους που μπορούσε σε κάθε στιγμή να χρησιμοποιεί νόμους, διατάγματα και θεσμούς «έκτακτης» ανάγκης. Αυτή είναι η ρίζα του λεγόμενου «παρακράτους» της δεκαετίας του `50 και του `60. Αυτά τα μέτρα έδιναν τη δυνατότητα στα δικαστήρια να δικάζουν και να καταδικάζουν μέλη του ΚΚΕ με κατηγορίες «περί κατασκοπίας» και να στέλνουν αγωνιστές του κινήματος σε ξερονήσια. Το «παρακράτος», όταν δεν έμπαινε σε εφαρμογή, λειτουργούσε σαν «σκιάχτρο» για την αντιμετώπιση του «εσωτερικού εχθρού».
Η δυνατότητα να συνυπάρχουν ταυτόχρονα η κοινοβουλευτική δημοκρατία και τα έκτακτα μέτρα δεν ήταν αποτέλεσμα της υπανάπτυξης, αλλά τουναντίον εργαλεία της κυρίαρχης τάξης για την «ανάπτυξη», για να ελέγξει τις αντιδράσεις.
Η Ελλάδα δεν είναι ο μόνος καπιταλισμός που χρησιμοποίησε τέτοιες μεθόδους εκείνη την περίοδο. Το παράδειγμα της Γαλλίας το 1958 είναι χαρακτηριστικό. Η άνοδος του Ντε Γκολ στην εξουσία συνοδεύτηκε με αναστολή του Συντάγματος και δικτατορικές δυνατότητες του νέου Προέδρου της Δημοκρατίας.
Οι ανωμαλίες που ακολούθησαν κατά την επόμενη διετία (1963- 1965) και κορυφώθηκαν με την Αποστασία του Ιουλίου 1965, αποτέλεσαν τη σκληρή αντίδραση του πολιτικού κατεστημένου, της Αυλής και της αμερικανικής επιρροής στον αγώνα της γενιάς του 1-1-4. Η κατάληξη είναι γνωστή: η 21η Απριλίου 1967 και η ξενόδουλη δικτατορία των αξιωματικών-πρακτόρων της CIA, του Παπαδόπουλου, του Παττακού, του Ζωιτάκη κτλ.

ΠΗΓΗ:stokokkino.gr

Τρίτη και 13, η αποφράδα ημέρα των Ελλήνων και των Ισπανών!

Δεισιδαιμονία που απαντάται στους Έλληνες και τους Ισπανόφωνους λαούς. Γενικώς, η Τρίτη θεωρείται αποφράς ημέρα, δηλαδή γρουσούζικη και επικίνδυνη για τους λαούς αυτούς. Όταν συμπίπτει Τρίτη και 13, οι προληπτικοί τη θεωρούν πολύ άτυχη και επικίνδυνη ημέρα. Για τους υπόλοιπους λαούς η γρουσούζικη ημέρα είναι η Παρασκευή και 13.
Οι Ισπανόφωνοι εκφράζουν την ημέρα με την παροιμία «En martes, ni te cases ni te embarques» («Την Τρίτη, μη παντρεύεσαι και μη ξεκινάς ταξίδι»). Κάτι ανάλογο ισχύει και στα καθ’ ημάς, όταν οι προληπτικοί μέσα στην Τρίτη αποφεύγουν να αρχίσουν οποιαδήποτε εργασία, να επιχειρήσουν ταξίδι ή να τελέσουν αρραβώνα. Αντίθετα, η Τρίτη είναι η κατάλληλη για εκδηλώσεις μαγείας.
Κατά την ελληνική παράδοση, η Τρίτη θεωρείται γρουσούζικη, καθώς την ημέρα αυτή η Κωνσταντινούπολη έπεσε στα χέρια των Οθωμανών Τούρκων (Τρίτη 29 Μαΐου 1453). Όπως παρατηρεί ο “πατέρας” της ελληνικής λαογραφίας Νικόλαος Πολίτης (1852-1921), η ερμηνεία αυτή είναι υστερογενής, αφού και οι σύγχρονοι στην Άλωση απέδωσαν την εθνική εκείνη συμφορά στην ολέθρια επίδραση της ημέρας. Μαρτυρία για την πρόληψη αυτή υπάρχει ήδη από το 1164.
Η εξήγηση της δεισιδαιμονίας πρέπει να αναζητηθεί, κατά τον Νικόλαο Πολίτη, σε αστρολογικές προβλέψεις. Σύμφωνα με αυτές, την Τρίτη κυρίαρχος είναι ο πλανήτης Άρης, ενώ σε κάποια ώρα της ημέρας (η «κακιά ώρα») επικρατεί μαζί με τον πλανήτη Κρόνο. Γι’ αυτό η ώρα αυτή καθίσταται ιδιαίτερα επικίνδυνη. Επειδή, όμως, κανείς δεν μπορεί να την προσδιορίσει, ολόκληρη η Τρίτη αντιμετωπίζεται ως αποφράς ημέρα.
Το 13 είναι ο κατεξοχήν κακότυχος αριθμός, που σπάει την αρμονία του 12 (12 Θεοί του Ολύμπου, 12 άθλοι του Ηρακλή, 12 φυλές του Ισραήλ, 12 μαθητές του Χριστού, 12 Ιμάμηδες κλπ). Με την προσθήκη του αριθμού 1 σχηματίζεται η αρχή ενός νέου κύκλου. Το άγνωστο, που αντιπροσωπεύει ο αριθμός 13, προκαλεί ανησυχία στους ανθρώπους κι έτσι άρχισαν να το συνδέουν με ατυχή γεγονότα.
Πηγή: Σαν Σήμερα

Ο Κολοκοτρώνης αναφέρεται στην άλωση της Τριπολιτσάς!

Καθημερινῶς εἴχαμε πόλεμο ἀπὸ τὸ μεσημέρι ἕως εἰς τὸ βράδυ, καὶ τὸ βράδυ τοὺς ἐμβάζαμεν μέσα. Ἐσιμώσαμεν τόσο κοντά, ὁποὺ ἐφέραμεν κοσμίτες διὰ νὰ φτιάσουν λαγούμι εἰς τὴν μεγάλη τάπια τῆς Τριπολιτζᾶς. Ἄρχισαν οἱ ζωοτροφίες νὰ ὀλιγοστεύουν στὴν Τριπολιτζά, καὶ ἔδιωχναν τὲς ἑλληνικὲς φαμελιὲς ἀπὸ μέσα διὰ νὰ μὴν τρώγουν τὸν ζαερέ, καὶ ἔτζι εἴχαμεν κάθε ἡμέραν εἴδησιν, τί ἔκαμναν καὶ δὲν ἔκαμναν μέσα οἱ Τοῦρκοι. Τοὺς ἔφερναν εἰς τὸ ὀρδί μου καὶ τοὺς ἐξέταζα. Νερὸ τοὺς ἔλειψε, ἐρρίψαμε φλόμο εἰς τὰ τριγυρινὰ νερά.

Οἱ Ἕλληνες ἐπήγαιναν ἕως εἰς τὰ τείχη τῆς Τριπολιτζᾶς. Μιὰ ἡμέρα ἔμαθα ἀπὸ ἕναν Ἕλληνα, ὅτι ὁ Κιαμήλμπεης ἑτοιμάζεται μὲ μιὰ τρακοσαριὰ ἢ πεντακοσαριὰ διὰ νὰ ὑπάγει εἰς τὴν Κόρινθο καὶ ἔμελλε ν᾿ ἀπεράσει ἀπὸ τὸ Μύτικα. Ἐγὼ σὰν τὸ ἄκουσα αὐτὸ (μόλον ὅτι ἦτον ψέμα), ἐγνοιάσθηκα καὶ ἐπῆρα 10 καβαλλαραίους καὶ ἐπῆγα εἰς τὸν Μύτικα διὰ νὰ ἰδῶ τὸ στράτευμα, καὶ ἀντὶ 200 Τριπολιτζῶτες, ὁποὺ εἶχα διατάξει νὰ μένουν ἐκεῖ, δὲν εὕρηκα παρὰ 30. Τοὺς ὁμίλησα μὲ τὰ χαράματα καὶ ἦλθαν, τοὺς ἐμάλωσα διατὶ ἦτον τόσον ὀλίγοι, καὶ αὐτοὶ μοῦ εἶπαν: ὅτι δὲν ἦτον ἄλλοι φερμένοι καὶ ἦτον εἴκοσι ἡμέρες ὁποὺ ἐφύλαγαν ἐκεῖ. Ὁ Νταγρὲς μὲ 200 ἀνθρώπους ἦτον εἰς τὰ Τζιπιανὰ καὶ εἰς τὲς ράχες. Τότε ποὺ ἔρριξαν μερικὰ τουφέκια, ἐκατέβηκαν καὶ αὐτοὶ καὶ τοὺς ἐπῆρα καὶ ἐπῆγα εἰς τὸ χωρίον Λουκᾶ. Ἔπειτα ἐπῆρα τοὺς 200 τοῦ Νταγρὲ καὶ τοὺς ἔβαλα εἰς τὸ Μύτικα ἀντίκρυ εἰς τὴν Καπνίστρα καὶ ἔφκιασαν ταμπούρια. Κοιτάζω τὴν γῆν καὶ ἦτον εὔκολο νὰ σκαφθεῖ ἀπὸ τοῦ Μύτικα ἕως εἰς τὴν πέρα μεριὰ τῆς Καπνίστρας, ὅπου ἄφηκα τοὺς στρατιώτας τοῦ Νταγρέ. Ἦτον μακριὰ ἕνα μίλι, καὶ τὸ μισὸ ἦτον γράνες ἀμπελιῶν. Τοὺς λέγω: «Νὰ φτιάσομε μία γράνα ἐδῶ». Τότε ἔγραψα μία διαταγὴ εἰς τὰ Τριπολιτζώτικα χωριά: νὰ μαζωχθοῦν 70 ἕως 200 καὶ νὰ σκάψουν μία γράνα (χαντάκι) καὶ νὰ ρίχνουν τὸ χῶμα κατὰ τὴν Τριπολιτζά, ἐπειδὴ δὲν ἤλπιζα ὅτι θὰ περάσουν τὴν ἄλλη μεριὰ τῆς γράνας. Καὶ εἰς τρεῖς ἡμέρες τὴν ἔφτιασαν, τὴν ἐπῆγαν ἕως τὰ ταμπούρια καὶ τὴν ἄφησαν 700 βήματα ἕως τὴ ρίζα τοῦ βουνοῦ, ὁποὺ εἶχαν τὰ ταμπούρια. Τὸ ἄφημα αὐτὸ ἔγινε πρὸς ὄφελος τῶν Ἑλλήνων. Ὁ Κεχαγιὰς εἰς τρεῖς τέσσαρες ἡμέρες μὲ 6.000 στράτευμα ἐβγῆκε καὶ ἐπῆγε κατὰ τὰ Δολιανὰ καὶ γυρίζει ἔπειτα καὶ πλακώνει τὸν Νταγρέ, καὶ τὸ χαλᾶν αὐτὸ τὸ ὀρδί· τοῦ ἐσκότωσαν 27 καὶ 20 λαβωμένους. Οἱ Τοῦρκοι δὲν εἶδαν τὴ γράνα, διατὶ ἦτον νύκτα, μόνον εἶδαν τὴν ἄκρην καὶ εἶπαν: «Οἱ Γκιαούρηδες σύνορα κάμνουν, μοιράζουν τὴν γῆν». Ὁ Νταγρὲς ἐκλείσθη εἰς μία σπηλιὰ μὲ 4. Εὐθὺς σὰν ἤκουσα τὰ ντουφέκια, ἐκατάλαβα ὅτι ἐκτύπησαν τὸν Νταγρὲ καὶ ἐκίνησα. Εἰδοποίησα ὅλα τὰ ὀρδιὰ τὰ Καρυτινὰ νὰ τραβοῦν κοντά μου, καὶ ἐγὼ ἐβγῆκα μὲ τὸν ἀγιουτάντε μου Φωτάκο εἰς τὸ Χωματοβούνι, καρσὶ (ἀντίκρυ) στὸ Μύτικα, καὶ μιὰ τρακοσαριά, οἱ ὀγληγορότεροι, τοὺς ἔστειλα νὰ πιάσουν τὴ γράνα καὶ νὰ πᾶνε εἰς βοήθεια τοῦ Νταγρέ. Ἐπέρασαν αὐτοὶ ἀπὸ κοντά, ἦλθαν ἄλλοι 200, τοὺς ἔστειλα καὶ αὐτούς, καὶ ἦλθαν Καρυτινοὶ 1.000. Οἱ Τοῦρκοι ὁποὺ εἶχαν μείνει στὴν Τριπολιτζά, ἐβγῆκαν κι ἐπολεμοῦσαν διὰ νὰ ἐμποδίσουν τοὺς Ἕλληνας νὰ ἔλθουν εἰς βοήθειαν.

Οἱ στρατιῶτες ὁποὺ εἶχα στείλει ἐκτύπησαν τοὺς Τούρκους ἀποπάνω, καὶ τοὺς ἐτζάκισαν, καὶ ἐγλύτωσαν τὸν Νταγρέ. Τὸ μεγαλείτερο μέρος τοῦ τουρκικοῦ στρατεύματος εὑρίσκετο εἰς τοῦ Λουκᾶ τὸ χωριό, καὶ ἐφόρτωσαν 600 φορτώματα ζωοτροφίας. Ὁ Κεχαγιὰς ἔστειλε 300 καβαλλαραίους διὰ νὰ περάσουν τὴν γράνα. Τοὺς ἐβάρεσαν οἱ ἐδικοί μας καὶ ἔπειτα τοὺς ἄνοιξαν οἱ ἐδικοί μας καὶ ἐπέρασαν οἱ 300 Τοῦρκοι· ἐσκότωσαν 5, λαβωμένοι 10, 15 ἄλογα. Ἐγὼ ἐδυνάμωσα τοὺς Ἕλληνας. Τότε ξεκινᾶ ὁ Κεχαγιὰς 1.000. Οἱ Ἕλληνες ἐδιαμοιράσθηκαν πλάτη μὲ πλάτη, καὶ ἡμεῖς ἐκτυπούσαμε τοὺς Τούρκους, ὁποὺ ἦτον ἀπὸ τὸ ἕνα μέρος καὶ τοὺς Τούρκους ἀπὸ τὸ ἄλλο μέρος. Τοὺς ἐκτύπησαν τοὺς 1.000. Ἐσκότωσαν μιὰ πενηνταριὰ ἀπ᾿ αὐτούς, καὶ πολλοὶ λαβωμένοι, καὶ πολλὰ ἄλογα. Ἔπειτα ἦλθε καὶ τὸ μεγάλο σῶμα τῶν Τουρκῶν μὲ τὰ φορτώματα ἕως 600 μουλάρια καὶ ἄλογα μὲ τοὺς πεζοὺς καὶ καβαλλαραίους. Τὰ φορτώματα τὰ εἶχαν εἰς τὴν ἄκρη. Οἱ Ἕλληνες, ὁποὺ εἶχα στείλει εἰς βοήθειαν τοῦ Νταγρέ, τοὺς ἔφερναν πολεμώντας ἀποπίσω κατάκαμπα. Κάμνει γιουρούσι καὶ ἡ περασμένη καβαλλαριὰ καὶ ἡ ἀπέραστη. Σκοτώνουν 80 καβαλλαραίους, καὶ ὅλα τὰ φορτώματα μένουν εἰς τὴν ἐξουσία τῶν Ἑλλήνων. Οἱ Ἕλληνες ἐδόθησαν εἰς τὰ λάφυρα, καὶ ἐγλύτωσαν οἱ Τοῦρκοι, διότι δὲν τοὺς ἐπῆραν κυνηγώντας. Ἐπάσχισα μὲ τὸ σπαθί, μὲ τὲς κολακεῖες διὰ νὰ τοὺς κινήσω, πλὴν δὲν ἄκουαν, καὶ ἔτζι ἐγλύτωσαν οἱ Τοῦρκοι. Εἰς αὐτὸν τὸν πόλεμον Τοῦρκοι ἦσαν 6.000, οἱ περισσότεροι καβαλλαραῖοι, Ἕλληνες ἦσαν 1.000, ὅλοι Καρυτινοί. Ἐλαβώθη ὁ ἀδελφὸς τοῦ Κεχαγιάμπεη, Ἕλληνες δύο μόνον ἐσκοτώθησαν καὶ δύο τρεῖς λαβωμένοι. Οἱ Τοῦρκοι 120 σκοτωμένοι καὶ χωριστὰ οἱ λαβωμένοι. Οἱ Τοῦρκοι πλέον δὲν ἐβγῆκαν ἀπὸ τὰ τείχη τῆς Τριπολιτζᾶς, ἦτον ἡ ὕστερή τους φορά· ἐπολεμοῦσαν ἀπὸ τὰ τείχη, ἀπελπίσθησαν διὰ νὰ εὕρουν πλέον ζωοτροφίας. Εἰς τὰς 10 – 15 Αὐγούστου ἔγινε αὐτὸς ὁ πόλεμος, ἕνας μήνας πρὶν νὰ παρθεῖ ἡ Τριπολιτζά.

Ἐπῆγα μία νυκτιὰ καὶ ἔπιασα τοῦ Μαντζαγρᾶ. Ἐκάμαμε χαντάκια, καὶ ἔκαμα καὶ ἦλθε ὁ Δημητράκης Δεληγιάννης μὲ τὸ σῶμα του καὶ ἔπιασε αὐτὸ τὸ χωριό, 10 λεπτὰ μακριὰ ἀπὸ τὴν Τριπολιτζά. Τὰ Τούρκικα ἄλογα ἄρχισαν νὰ ἀποσταίνουν, διότι δὲν εἶχον πλέον νὰ φάγουν. Ἔστειλα τὸν Γενναῖον καὶ ἐμάζωξε Τζακωνίτες καὶ Ἁγιοπετρίτες καὶ τοὺς ἔσμιξε μὲ τὸν Παναγιώτη Ζαφειρόπουλο καὶ Γεωργάκη Τζάκωνα κι ἔπιασαν τὴν Βουλιμήν· δὲν φθάνει τὸ κανόνι ἐκεῖ· παρομοίως ἔστειλα τὸν Κεφάλα μὲ Μεσσηνίους κατὰ τὸν Ἅγιον Σώστη καὶ ἐταμπουρώθη, καὶ ἔτζι δὲν τοὺς ἀφήναμε μὲ τελειότητα νὰ σπαράξουν πλέον. Οἱ Ἀρβανίτες ἄρχισαν νὰ ἔχουν ὁμιλίες μὲ ἡμᾶς. Αὐτοὶ ἦτον 3.000 καὶ ἐκείνη ἦτον ἡ δύναμις τῆς τουρκικῆς φρουρᾶς. Μὲ ἐπρόβαλαν νὰ τοὺς ἀφήσω ν᾿ ἀπεράσουν καὶ τοὺς ὑποσχέθηκα, τοὺς μὲν Τούρκους ἐντοπίους νὰ τοὺς ἀφήσομε χωρὶς τὰ ἄρματά τους καὶ τοὺς Ἀρβανίτας μὲ τὰ ἄρματά τους. Ὁμίλησα μὲ τοὺς ἄρχοντας, μὲ τὸν Μαυρομιχάλη πρῶτα καὶ ἔπειτα ἔδωσα λόγον τιμῆς εἰς τοὺς Ἀρβανίτες διὰ νὰ ἀναχωρήσουν.

Κατὰ τὸν Ἰούνιον μήνα, ὅταν πολιορκούσαμεν τὴν Τριπολιτζά, ἐσήκωσα ἀπὸ τὰ Ντερβένια τὸν μακαρίτην Πάνο. Ὁ Πάνος, ὁ Ὑψηλάντης, ὁ Γενναῖος, ὁ Ἀποστόλης ἦτον εἰς τὰ Βασιλικά, ἐπαρχία τῆς Κορίνθου, διότι τοὺς εἶπαν ὅτι ἦλθαν Τοῦρκοι.

Τὸ στράτευμα 700, μὲ τὸν Ὑψηλάντην ἀπὸ τὴν Ἁγία Εἰρήνη ἀγνάντευαν τὸν στόλο ποὺ καίγει τὸ Γαλαξίδι. Ὅταν ἐπολιορκούσαμε στενὰ τὴν Τριπολιτζά, ἔβγαιναν ἔξω οἱ πολιορκημένοι, στὸν πόλεμο τοὺς πιάναμε, μεταξὺ αὐτῶν ἐπιάσθη ὁ Χατζῆ Χρίστος, ὁ Κότζος. Οἱ Βούλγαροι ἦτον σεΐζηδες, ὡς 200 ἐπιάσαμεν, ἦτον χριστιανοί.

Ἐν ταὐτῷ ἄρχισαν οἱ Ἀρβανίτες νὰ πραγματεύονται. – Ἦτον ἕνας γραμματικὸς μὲ τοὺς Ἀρβανίτες, γραμματικὸς τοῦ Βελήμπεη καὶ Ἀλμάσμπεη. Αὐτὸς ἔκαμνε τὸν μεσίτη μὲ τοὺς Ἀρβανίτες νὰ τοὺς βγάλομεν. Οἱ ἐπίλοιποι Τοῦρκοι μανθάνοντας τὸ τραττάτο, ἠθέλησαν νὰ πάρουν μέρος καὶ αὐτοί. Ἐβγαίνανε εἰς ἕνα μέρος, ἐπήγαινε ὁ Πετρόμπεης, ὁ Ἀναγνώστης Ντεληγιάννης, Κρεβατᾶς καὶ ἄλλοι, καὶ τοὺς ἐλέγαμε, νὰ ἀφήσουν τ᾿ ἄρματα καὶ νὰ τοὺς μπαρκάρομε ὅπου θέλουν. Ἐκεῖνοι ἔλεγαν: «Ὄχι, μὲ τ᾿ ἄρματά μας». Στέλνουμε στοὺς Ἀρβανίτες, διὰ νὰ ἐμπιστευθοῦν νὰ ἐβγοῦν, τὸν Κολιόπουλο ὡς ἐνέχυρον. Βλέποντες οἱ Ἕλληνες, ὅτι θὰ πέσει ἡ Τριπολιτζά, ἐμαζώχθηκαν 20.000 (22 Σεπτεμβρίου). Καθὼς ἐδοκίμασαν οἱ Ἀρβανίτες νὰ φύγουν, ἐπήδησαν οἱ Ἕλληνες μέσα ἀπὸ τὴν τάπια τοῦ σαραγιοῦ. Οἱ Ἀρβανίτες ἐβγῆκαν ἔξω, ἐπῆραν τὸν Κολιόπουλο, ἐτράβηξαν κατὰ τὸν Μύτικα ἕως 2.500. Μπαίνοντας τ᾿ ἀσκέρι, ἔβαλα τελάλι νὰ μὴ σκοτώσουμε τοὺς Ἀρβανίτες. Ἐβγῆκαν ὡς 2.000 καὶ μέσα εἰς τὴν Τριπολιτζά ἔκοβαν.

Τὸ ἄλογό μου ἀπὸ τὰ τείχη ἕως τὰ σαράγια δὲν ἐπάτησε γῆ.

Πηγή: Απομνημονεύματα Κολοκοτρώνη. 

...Έπεσε Σύρμα! Πως βγήκε η έκφραση!

Μια από τις εκφράσεις που χρησιμοποιούσαμε ευρέως τις προηγούμενες δεκαετίες είναι η γνωστή σε όλους μας, " έπεσε σύρμα". Σαν έκφραση είναι αλλόκοτη και όλίγον αργκό, όμως εννοιολογικά σημαίνει την μεταφορά είδησης με παράπλευρο, άψυχο μέσο που στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι το "σύρμα" που δεν είναι άλλο από το τηλεφωνικό καλώδιο ή σύρμα.
Ας πάρουμε τα πράγματα, όμως με την σειρά. Στην αρχή της εφεύρεσης του τηλεφώνου για την μεταφορά της φωνής από το ένα μέρος στο άλλο χρησιμοποιούνταν κολώνες ξύλινες που πάνω τους έφεραν έλασμα, κοινώς σύρμα, και έτσι δημιουργούνταν το τηλεφωνικό δίκτυο. Η άμεση ενημέρωση, πρωτοφανής για τα δεδομένα της εποχής, που παρείχε η νέα εφεύρεση είχε τα καλά της άλλα και τα κακά της, αφού όλα μαθαίνονταν γρήγορα και με την συνδρομή των "λαλίστατων", ακόμη γρηγορότερα, έως και τάχιστα. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να μπλέκουν οι παράνομοι ευκολότερα από πριν, και μιλάμε για εποχή που οι ρεμπέτες και η αστυνομία δεν είχαν και τις καλύτερες σχέσεις. Οι ρεμπέτες ομιλούσαν την "αργκό", τα μάγκικα ή, καλύτερα, την γλώσσα του πεζοδρομίου με αποτέλεσμα να επικρατήσει η έκφραση "...έπεσε σύρμα" που δήλωνε τον κίνδυνο σύλληψης αφού η οποιαδήποτε ενέργεια έγινε άμεσα γνωστή. Λόγου χάρη οι τσιλιαδόροι των "παπατζήδων" φώναζαν "σύρμα, σύρμα" σε περίπτωση που εμφανίζονταν "πολιτσμάνος" στην γωνία. Ένα άγνωστο ρεμπέτικο τραγούδι αναφέρει χαρακτηριστικά:

Για ένα μεροκάματο γυρίζω μες τους δρόμους,
καθημερινώς τραβήγματα έχω με αστυνόμους.

Ρεφραίν:
«Σύρμα» εδώ, «σύρμα» εκεί, μου σπάει τη χολή μου,
ζημιά μου κάνει στη δουλειά, μου κόβει το ψωμί μου.

Κι εκεί που κάνω το σεφτέ το σκάω μάνι – μάνι,
σύρμα! φωνάζουν τα παιδιά, έρχονται πολισμάνοι.

Αν με γραπώσ’ ο πόλισμαν, αλίμονο σε μένα,
με πάει στο αυτόφωρο, πληρώνω τα σπασμένα.

Στην Εφημερίδα "Εμπρός" με ημερομηνία 20 Αυγούστου 1946 αλιεύουμε ένα χρονογράφημα του Δ. Γιαννουκάκη που μας δίνει την έκφραση στο "πιάτο": 

Νέα λέξις εισήλθε πρότινος εις το ελληνικόν λεξιλόγιον της πλανοδίου εμπορικής κινήσεως. Το «σύρμα». 

Βέβαια, η λέξις δεν είναι νέα ως λέξις, αλλά ως νέα έννοια…  Είναι νεοτάτη. Απ του ντέιτ! Τι σημαίνει;

Το κυνηγητό των πλανοδίων την εδημιούργησε.

Μόλις αστυφύλαξ πλησιάσει σε τόπον όπου οι πλανόδιοι σιγαρετοπώλαι, καραμελοπώλαι, σαντουιτσοπώλαι, κονσερβοπώλαι και ποικίλοι διαφοροπώλαι και ανευαδειοπώλαι συγκεντρώνονται και ξεκουφαίνουν τους διαβάτας, μία φωνή θ’ ακουστεί:

– Σύρμα! Σύρμα!

Λαγοί γίνονται τότε οι διάφοροι ποικιλοπώλαι. Λούηδες γινονται, Κυριακίδηδες και τρέχουν ν’ απομακρυνθούν από την επικίνδυνη προσέγγιση, ενώ ταυτοχρόνως η φωνή του σκοπού επαναλαμβάνεται από τους άλλους, διά να μεταδοθεί εις τα πέρατα του δρόμου, όπως μεταδίδονται οι ειδήσεις με το ταμ ταμ στη ζούγκλα!

– Σύρμα!… Σύρμα!…

– Σύρμαααααα!….

Έτσι έμεινε στην ιστορία ως επιφώνημα προειδοποίησης.