Η Πρώτη Ελληνική Επανάσταση και ο Κροκόνδειλος Κλαδάς!

Νίκου Εγγονόπουλου, Κροκόνδυλος Κλαδάς

Θέτοντας τα πράγματα σε μια σωστή χρονολογική σειρά, όσον αφορά την δραστηριότητα των Ελλήνων εναντίων του οθωμανικού ζυγού, θα πρέπει να ανατρέξουμε πολύ πριν το 1821 που αποτελεί το σημείο αναφοράς του σύγχρονου ελληνικού κράτους. Πρίν, λοιπόν την έναυση του φιτιλιού στον Μοριά στις 24 Μαρτίου, υπήρξαν και άλλες επαναστάσεις, άλλες μικρότερες και άλλες με πιο μεγάλη αντίσταση έναντι του οθωμανού δυνάστη. 

Μια από αυτές, η πρώτη χρονολογικά, έλαβε χώρα στις 9 του Οκτώβρη του έτους 1479 και είναι απορίας άξιο το σθένος των επαναστατών, με πρωτεργάτη τον Κροκόνδειλο Κλαδά, αφού είναι μόλις λίγα χρόνια μετά την ολοκληρωτική επικράτηση της πανίσχυρης Οθωμανικής, πολεμικής μηχανής.

Για να έχουμε μια καλύτερη εικόνα θα πρέπει να γνωρίσουμε τι εστί Κροκόνδειλος Κλαδάς ακι από που κρατούσε η "σκούφια"του. Ο Κροκόνδειλος ή Κροκόδειλος ή Ακροκόδυλος ήταν γιος του Θεόδωρου Κλαδά, αξιωματικού των Παλαιολόγων δεσποτών του Μυστρά.  Η εύρεση της οικογένειας Κλαδά εμφανίζεται σε αναφορές στον Μυστρά. Πολλοί ισχυρίζονται πως η καταγωγή είναι από τη Ήπειρο (λόγω δισύλλαβου ονόματος που μάλλον καταρρίπτεται αφού σε αναφορές στο δεσποτάτο διαφαίνεται πως είναι προσωνύμιο), αλλά δεν είναι η καταγωγή που μας ενδιαφέρει τόσο, όσο η δραστηριότητα που επέδειξαν.

Ο γόνος που μας ενδιαφέρει είναι ο Κροκόνδειλος ο οποίος γεννήθηκε, περίπου, το 1425 και όταν ανδρώθηκε ακολούθησε την παράδοση της οικογένειας και έγινε "Στρατιώτης". Φήμες που κυκλοφορούν...

Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο μεγαλύτερος των Ελλήνων!

  

  Ως ελάχιστο φόρο τιμής προς τον μοναδικό, καθ' όλη την διάρκεια του Αγώνα, που δεν έκανε πίσω και που πίστεψε όσο κανένας άλλος το όραμα της απελευθέρωσης, Γέρο του Μοριά θα εκθέσω ιστορίες, περιστατικά και αποφθέγματα. Η περιληπτική αναφορά δεν μειώνει την σημασία των λόγων και των γεγονότων, όμως έχουν γραφτεί τόμοι ιστορίας από σημαντικότατους συγγραφείς και αφορούν τον Κολοκοτρώνη με βάση πρωτογενείς πηγές που δεν αφήνουν περιθώρια πλέον σχολιασμού και συμπλήρωσης. Ο ανΤικειμενικός μου σκοπός είναι η αναμόχλευση ψηγμάτων της εποχής του '21 για να συμπληρώσω την απλή αναφορά των σχολείων που διδάσκουν τα απιδιά μας. Δεν είναι υπερβολή ότι πολλά παιδιά δεν γνωρίζουν την σημασία της 25ης Μαρτίου, σημάδι, και αυτό, της παγκοσμιοποίησης και της αλλοτρίωσης της εθνικής μας συνείδησης.

Θάμα, καθαρά ελληνικό, ισορροπίας και μέτρου, μέσα από αντιφάσεις, διόλου υπεράνθρωπος, άνθρωπος σ΄όλη την έννοια του όρου, από τα σπλάχνα μέσα του λαού, δεμένΟς μαζί του από χίλιες μεριές, αρετές και αδυναμίες...

Έξω από τους γενικούς χαρακτήρες της ράτσας και τους προσωπικούς του, αποκορυφώνονται στη φυσιΟγνωμία του, ιστορία κι αγώνες πέντε αιώνων κι ανοίγει το κεφάλαιο άλλων τόσων που έρχονται. Φτάνει να συλλογιστεί κανένας πως είναι το σύνορο του κλέφτη και του θεμελιωτή λεύτερου λαού...

 (Σπύρος Μελάς, "Ο Γέρος του Μοριά)

Κολοκοτρώνα, Κολοκοτρώνα! Έτσι λέγανε οι Τούρκοι, μικροί και...

Επιφανείς Ηλείοι: Ιωάννης Σπηλιόπουλος, ο πρώτος εικαστικός που εκτοπίστηκε με το ιδιώνυμο.

Ο όρος αναφέρεται στο «ιδιώνυμο» (ειδικό) αδίκημα όπως περιγράφεται στον νόμο N.4229/24 Ιουλίου 1929 (ΦΕΚ 245/Τεύχος Πρώτον/25 Ιουλίου 1929) μετά από πρόταση της κυβέρνησης Βενιζέλου. Ο τίτλος του νόμου ήταν "Περί των μέτρων ασφαλείας του κοινωνικού καθεστώτος και προστασίας των ελευθεριών των πολιτών". Ο στόχος του ήταν η ποινικοποίηση των "ανατρεπτικών" ιδεών, ιδιαίτερα η δίωξη κομμουνιστών, αναρχικών και η καταστολή των συνδικαλιστικών κινητοποιήσεων. Ιδιώνυμο στη Νομική Επιστήμη ονομάζεται το έγκλημα εκείνο για το οποίο προβλέπονται ιδιαίτερες ποινές σε σχέση με τα εγκλήματα της γενικής κατηγορίας, όπου αυτό υπάγεται. Ο όρος από το 1929 απέκτησε πολιτική σημασία και σήμανε κάθε κατασταλτικό μέτρο που εφαρμόστηκε έως το 1974 και ποινικοποιούσε την υποστήριξη και διάδοση των κομμουνιστικών ιδεών. Ο Ιωάννης Σπηλιόπουλος 1906-1975 γεννήθηκε στον Δούκα της Ηλείας το 1906. Φοίτησε στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών του Μετσόβου Πολυτεχνείου το 1926-1933 μετά από παρότρυνση του Γεωργίου Ροΐλου. Δάσκαλοι του ήταν οι Ιακωβίδης, Ροΐλος, Παρθένης, Σκίπης, Αργυρός, Δημητριάδης, Θωμόπουλος, Μαθιόπουλος και ο Σπύρος Βικάτος από το εργαστήρι του οποίου αποφοίτησε με Αριστείου Έπαινον το 1933. Η ένταξή του στην αριστερά κατά τα φοιτητικά του χρόνια καθυστέρησε την αποφοίτησή του.

Ο περιβόητος Μανιαδάκης τους κυνηγούσε για τρεις ημέρες...

Αρχαία Ελλάδα και γεωγραφικά όρια της Μακεδονίας κατά τον Σρτάβωνα.

Ένα θέμα που επικρατεί, και αποτελεί αντικείμενο αντιπαράθεσης, μελετητών και ιστορικών  είναι το κατά πόσο είχαν ελληνική συνείδηση οι οι πόλεις-κράτη της Ελληνικής αρχαιότητας. Ο καθένας αναφέρει τη δική του άποψη, πολλές φορές χωρίς να λαμβάνονται υπόψιν ιστορικά στοιχεία που μας άφησαν Έλληνες και Ρωμαίοι περιηγητές που αποτελούν και πρωτογενείς πηγές. Στα τέλη του έκτου αιώνα π.χ. ο Εκαταίος ο Μιλήσιος συγγραφικό έργο Περίοδος Γης ή Περίπλους. Ο Ηρόδοτος καταγράφει στα δικά του ταξίδια τις αντιθέσεις των Ελλήνων με τους άλλους λαούς που καλούνται βάρβαροι. Η εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου και οι κατακτήσεις του επιτρέπουν ταξίδια στο Νέαρχο, τον Πυθέα και τον Ποσειδώνιο οι οποίοι καταγράφουν στα έργα τους νέα δεδομένα όσον αφορά νέους τόπους. Η ρωμαϊκή κατάκτηση θα δώσει το έναυσμα σε πολλούς περιηγητές να δώσουν το δικό τους στίγμα και να καταγράψουν αρχαία μνημεία και τόπους. Η περιήγηση από τον χαρακτήρα της ξενάγησης, που είχε ως τότε, θα αποκτήσει τη μορφή του ταξιδιού. Ο Διονύσιος ο περιηγητής δίνει στην περιήγηση μία άλλη μορφή με φιλολογικό ενδιαφέρον. Ο Στράβωνας θα καθιερώσει την γεωγραφική περιήγηση και ο νεότερος του Παυσανίας γράψει το μνημειώδες έργο "Ελλάδος περιήγησις" μέσα στο οποίο θα διασωθούν θρύλοι και τοπικές παραδόσεις. Η Ελλάδος περιήγηση του Παυσανία θα καθιερώσει την εγκυκλοπαιδική πτυχή τις περιήγησης.

Επανερχόμενοι στο θέμα της ενότητας και της Ελληνικής συνείδησης των πόλεων-κρατών θα σταθούμε στα στοιχεία που μας δίνει ο, αρχαιότερος του Παυσανία, γεωγράφος Στράβων για την Μακεδονία και το κατά πόσο την θεωρεί Ελληνική. Η Μακεδονία περιορίζετε εκ μεν δυσμών την παραλία του Αδρίου, εξ ανατολών δε τη παραλλήλω ταύτης μεσημβρινή γραμμή την δια των εκβολών Έβρου ποταμού και Κυψέλων πόλεως, εκφορά δε τι νοούμενη ευθεία γραμμή τη δια Βερτίσκου όρους και Σκάρδου και Ορβήλου και Ροδόπης και Αίμου. Τα γαρ όρη τα αρχόμενα από του Αδρίου διήκει κατά ευθείαν γραμμή έως του Εύξεινου, ποιούντα χερσονήσον μεγάλην προς νότον, την τε Θράκην ομού και Μακεδονίαν και Ήπειρον και Αχαΐαν. Εκ νότου δε τη εγνατία οδώ από Δυρραχίου πόλεως προς ανατολάς ιούσιν έως Θεσσαλονικείας.Κα έστι το σχήμα τούτο της Μακεδονίας παραλληλογράμμου έγγιστα.

(Η Μακεδονία έχει ως όριο της τα παράλια της Αδριατικής. Προς το ανατολικό σύνορο της είναι παράλληλος προς αυτήν γραμμή. Στα νότια, η γραμμή που περνάει από την πόλη Κυψέλα και τον Έβρο ποταμό. Στα βόρεια, η νοητή ευθεία γραμμή, που περνάει από το όρος Βερτίσκο και τον Όρβηλο, τον Σκάρδο, τη Ροδόπη και το Αίμο, είναι το όριο της. Γιατί τα όρια αυτά, αφού ξεκινήσουν από την Αδριατική, συνεχίζουν ως τον εύξεινο Πόντο, σχηματίζοντας μία Χερσόνησο, στην οποία συνέχονται η Θράκη μαζί με τη Μακεδονία και την Ήπειρο και την Αχαΐα. Από τα νότια η Μακεδονία έχει  ως όριο στην Εγνατία οδό, από την πόλη του Δυρραχίου όπως πηγαίνει κανείς βαδίζοντας προς τα ανατολικά με κατεύθυνση τη Θεσσαλονίκη. Και είναι το σχήμα του το της Μακεδονίας όμοιο πάρα πολύ με παραλληλόγραμμο).

Με άλλα λόγια ο Στράβων συνυπολογίζει στη Μακεδονία και την Ήπειρο ως τις ακτές της Αδριατικής και φτάνει προς τα ανατολικά ως τον Έβρο και την πόλη Κύψελα. Στο Η΄βιβλίο του  λέει χαρακτηριστικά:" μετά λοιπόν τους Ηπειρώτες και τους Ιλλυριούς στους Έλληνες ανήκουν οι Ακαρνάνες και οι Αιτωλοί και οι Οζόλες Λοκροί. Επιπλέον και οι Φωκείς και οι Βοιωτοί. Αντίκρυ από τους τελευταίους, πέρα από μία στενή θάλασσα κείται η Πελοπόννησος".

Στο Ζ΄βιβλίο του αναφέρει:" το Αιγαίο Πέλαγος βρέχει δύο πλευρές της Ελλάδας, αυτήν που βλέπει προς τα ανατολικά και τείνει από το Σούνιο ως τη Θεσσαλονίκη, την μακεδονική πόλη... Και την άλλη που βλέπει προς το Νότο, τη Μακεδονική, από τη Θεσσαλονίκη στον Στρυμόνα. Ορισμένοι Ωστόσο και την ακτή από το Στρυμόνα έως μέχρι το Νέστο την εκχωρούν στην Μακεδονία, επειδή ο Φίλιππος ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για αυτούς τους στόχους ώστε να τους κάνει δικούς του".

Σύμφωνα λοιπόν μετά σταχυολογήματα από το έργο του Στράβωνα παρατηρούμε καθαρά τα όρια της Μακεδονίας, στον αρχαίο κόσμο, όμοια με αυτά που γνωρίζαμε μέχρι πριν την επαίσχυντη συνθήκη των Πρεσπών. Η ιστορία αποδεικνύεται τυφλή, όπως και η δικαιοσύνη, και δυστυχώς γράφεται κατά παραγγελία με αποτέλεσμα στο μέλλον να την διαβάζουν διαστρεβλωμένη.

ΞΕΝΟΦΩΝ, Συμπόσιον Καλλία υπέρ Αυτόλυκου.

Ο Καλλίας διοργανώνει συμπόσιο προς τιμήν του Αυτόλυκου, ο οποίος στα Παναθήναια του 422 π.Χ. νίκησε στο παγκράτιο. Ο γελωτοποιός Φίλιππος και διάφοροι χορευτές επιχείρησαν να διασκεδάσουν τους συμποσιαστές, δίνοντας αφορμή για σχόλια και συζητήσεις. Κάποια στιγμή ο Φίλιππος και ο Καλλίας εξέφρασαν την επιθυμία τους να σβήσουν τη δίψα τους με το κρασί.

[2.24] ὁ δ’ αὖ Σωκράτης εἶπεν· Ἀλλὰ πίνειν  μέν, ὦ ἄνδρες, καὶ ἐμοὶ πάνυ δοκεῖ· τῷ γὰρ ὄντι ὁ οἶνος

ἄρδων τὰς ψυχὰς τὰς μὲν λύπας, ὥσπερ ὁ μανδραγόρας τοὺς

ἀνθρώπους, κοιμίζει, τὰς δὲ φιλοφροσύνας, ὥσπερ ἔλαιον

φλόγα, ἐγείρει. [2.25] δοκεῖ μέντοι μοι καὶ τὰ τῶν ἀνδρῶν σώ-

ματα ταὐτὰ πάσχειν ἅπερ καὶ τὰ τῶν ἐν γῇ φυομένων.

καὶ γὰρ ἐκεῖνα, ὅταν μὲν ὁ θεὸς αὐτὰ ἄγαν ἁθρόως ποτίζῃ,

οὐ δύναται ὀρθοῦσθαι οὐδὲ ταῖς αὔραις διαπνεῖσθαι· ὅταν

δ’ ὅσῳ ἥδεται τοσοῦτον πίνῃ, καὶ μάλα ὀρθά τε αὔξεται καὶ

θάλλοντα ἀφικνεῖται εἰς τὴν καρπογονίαν. [2.26] οὕτω δὲ καὶ

ἡμεῖς ἂν μὲν ἁθρόον τὸ ποτὸν ἐγχεώμεθα, ταχὺ ἡμῖν καὶ

τὰ σώματα καὶ αἱ γνῶμαι σφαλοῦνται, καὶ οὐδὲ ἀναπνεῖν,

μὴ ὅτι λέγειν τι δυνησόμεθα· ἂν δὲ ἡμῖν οἱ παῖδες μικραῖς

κύλιξι πυκνὰ ἐπιψακάζωσιν, ἵνα καὶ ἐγὼ ἐν Γοργιείοις

ῥήμασιν εἴπω, οὕτως οὐ βιαζόμενοι μεθύειν ὑπὸ τοῦ οἴνου

ἀλλ’ ἀναπειθόμενοι πρὸς τὸ παιγνιωδέστερον ἀφιξόμεθα.

[2.27] ἐδόκει μὲν δὴ ταῦτα πᾶσι· προσέθηκε δὲ ὁ Φίλιππος ὡς

χρὴ τοὺς οἰνοχόους μιμεῖσθαι τοὺς ἀγαθοὺς ἁρματηλάτας,

θᾶττον περιελαύνοντας τὰς κύλικας. οἱ μὲν δὴ οἰνοχόοι

Μτφρ. Α.Ν. Διαμαντόπουλος. [1937] 1975. Ξενοφώντος Συμπόσιον. Αρχαίον κείμενον, εισαγωγή, μετάφρασις, σημειώσεις. Αθήνα: Πάπυρος.

Ο δε Σωκράτης πάλιν είπε: «Να πίνωμεν, φίλοι μου, και εγώ πολύ συμφωνώ· διότι πράγματι ο οίνος ποτίζει τας ψυχάς και με τούτο τας μεν λύπας αποκοιμίζει όπως τους ανθρώπους ο μανδραγόρας, τας δε φιλοφροσύνας ερεθίζει όπως την φλόγα το έλαιον. Νομίζω όμως ότι και τα συμπόσια των ανθρώπων πάσχουν ό,τι και τα φυτά της γης· διότι και εκείνα, όταν μεν ο θεός τα ποτίζη αφθόνως, δεν δύνανται ορθά να είναι ουδέ να δροσίζωνται με την αύραν· όταν όμως πίνουν όσον εις αυτά αρέσει, και πολύ ορθά αναπτύσσονται και ζωηρά φθάνουν μέχρι της καρποφορίας. Και ημείς επίσης, αν μεν το ποτόν το κεράσωμεν πολύ, γρήγορα και το σώμα μας και ο νους θα πάθουν και δεν θα είμεθα εις θέσιν όχι μόνον να λέγωμεν τίποτε, αλλά ουδέ ν' αναπνέωμεν. Αν όμως οι υπηρέται με μικρά ποτήρια συχνά μας δροσίζουν ―ας μεταχειρισθώ και εγώ του Γοργίου την έκφρασιν―, ούτω, χωρίς να βιαζώμεθα να μεθύωμεν υπό του οίνου, λογικά θα φθάσωμεν εις την καλυτέραν διασκέδασιν». Συνεφώνησαν όλοι με τούτο· ο Φίλιππος μόνον επρόσθεσεν ότι οι οινοχόοι πρέπει να μιμούνται τους καλούς αρματηλάτας, να περιφέρουν δηλαδή συχνότερα τα ποτήρια· και οι οινοχόοι ούτω και έκαμναν.

Παράσιτοι και παράσιτα, προέλευση και ετυμολογία!

Αρχαίο Ελληνικό συμπόσιο

Η συνήθεια των αρχαίων Ελλήνων να έχουν τακτικά πολυπληθή δείπνα είναι γνωστή και αποτέλεσε την αφορμή της υιοθετησής της από τους Ρωμαίους και μέσα στο χρόνο να φθάσει ως και τις μέρες μας με αρκετές παραλλαγές. Το οποιοδήποτε ευχάριστο γεγονός όπως ένας γάμος, μια άφιξη φιλοξενούμενου ή μια γέννηση τέκνου ήταν ευκαιρία για δείπνο. Η αναγγελία του γίνονταν στην αγορά με προφορικές προσκλήσεις, συνήθως την τελευταία μέρα, αλλά ενίοτε και από ημερών. Οι προσκεκλημένοι, οι οποίοι καλούνταν κλητοί, μπορούσαν να προσκαλέσουν με την σειρά τους και άλλους φίλους οι οποίοι ονομάζονταν άκλητοι, αυτόματοι ή αυτεπάγγελτοι. Το ζήτημα του αριθμού των άκλήτων ήταν πολύ λεπτό και αποτέλεσε μέγα θέμα με το οποίο ασχολήθηκε και ο Πλούταρχος στα Συμποσιακά Προβλήματα ( VI π.1), "Το δέ των επικλήτων έθος, ούς νυν Σκιάς καλούσιν, ού κεκλημένων επί το δείπνον αγομένους, εζητείτο πόθεν έσχε την αρχήν".

Ενίοτε όμως γίνονταν κατάχρηση αυτού του δικαιώματος και με επιδέξιο τρόπο παρείσφυαν στα δείπνα υπεράριθμοι δαιτυμόνες με αποτέλεσμα να δημιουργείται έντονο πρόβλημα. Οι γελωτοποιοί και οι βωμολόχοι οι οποίοι γαι να συμψηφίσουν την διασκέδαση που περείχαν στους τροφίμους μεγάλωναν τον αριθμό  ακόμη περισσότερο και  καλούνταν επίκλητοι, σκιές και παράσιτοι.

Η πένα του Λουκιανού διατήρησε ως και τις μέρες μας την ειδική μελέτη του "Περί παρασίτου", ότι "παρασιτική εστί τέχνη ποτέων και βρωτέων και των δια ταύτα λεκτέων, τέλος δε αυτής το ηδύ ". Η τέχνη δηλαδή του παρεισφύειν, του τρώγειν και του πίνειν με παραπέτασμα καπνού το λέγειν με σκοπό το ευάρεστον.

Οιαδήποτε ομοιότητα ή παραπομπή με την εποχή μας είναι τυχαία και πέραν της προθέσεως του γράφοντος!