Για να κατανοήσουμε καλύτερα τον χρόνο που άναψε η σπίθα της Επανάστασης του '21 θα πρέπει να κοιτάξουμε και να ψάξουμε τα βαθύτερα αίτια της γενικότερης κοινωνικοπολιτικής κατάστασης της Ευρώπης στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα. Η Ελληνική Επανάσταση ξέσπασε σε μια εποχή που έγιναν επαναστατικά κινήματα σε πολλά μέρη στην Ευρώπη και στην Αμερική, αλλά και εξεγέρσεις στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ακόμη συνδέεται με την ιδέα του ελληνικού έθνους, που διαδίδεται εκείνο τον καιρό, αλλά και με την οικονομική κρίση που αντιμετώπισαν οι ορθόδοξοι μετά το 1815. H Γαλλική Επανάσταση είχε μεγάλη απήχηση στην Ευρώπη και στην Αμερική. Πολλές δεκαετίες ύστερα από αυτή ξέσπασαν επαναστατικά κινήματα που στηρίζονταν στις ιδέες της. Την ίδια εποχή έγιναν και στην Οθωμανική Αυτοκρατορία εξεγέρσεις και οργανώθηκαν αυτονομιστικά κινήματα. Αρκετά ξεκίνησαν από ισχυρούς πασάδες που ήθελαν να ξεφύγουν από το σουλτάνο και την εξουσία του, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τον Αλή πασά των Ιωαννίνων. Παράλληλα στους ορθόδοξους άρχισε να καλλιεργείται σιγά σιγά η ιδέα του ελληνικού έθνους. Όλο και περισσότεροι επιθυμούσαν την εθνική απελευθέρωση για να πάψουν οι Έλληνες να είναι υποταγμένοι στους Οθωμανούς. Οι 'Ελληνες διανοούμενοι που ζούσαν στην Ευρώπη με αρχή τον Ρήγα και μετέπειτα με τον μέγιστο Αδαμάντιο Κοραή, καλλιεργούσαν τον σπόρο της επανάστασης και παρέσυραν με τον λόγο και την πένα τους Έλληνες και ξένους. Ήταν όμως δύσκολο να ξεσπάσει μια μεγάλη επανάσταση. Οι νέες ιδέες δεν είχαν διαδοθεί σε πολλούς και η Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν ένα μεγάλο και ισχυρό κράτος. Επίσης, όπως είδαμε, στα τέλη του 18ου αιώνα ορισμένοι ορθόδοξοι (κυρίως έμποροι) βελτίωσαν την οικονομική τους κατάσταση.
Ανησυχούσαν λοιπόν μήπως η επανάσταση είχε αρνητικές συνέπειες στην οικονομική τους θέση. Όμως από τις αρχές του 19ου αιώνα η οικονομία των ορθόδοξων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία περνάει μια μεγάλη κρίση. Η οικονομική πρόοδος σταματάει απότομα, κι αυτό διευκολύνει την Ελληνική Επανάσταση.
Η οικονομική κρίση οφείλεται στη Βιομηχανική Επανάσταση και στην ειρήνη που επικράτησε όταν τελείωσαν οι πόλεμοι του Ναπολέοντα. Τα βρετανικά βιομηχανικά προϊόντα είναι καλύτερα και φτηνότερα από εκείνα που φτιάχνουν οι τοπικές βιοτεχνίες. Παράλληλα οι Ευρωπαίοι έμποροι παίρνουν πάλι την πρώτη θέση στο εμπόριο στην ανατολική Μεσόγειο. Έτσι οι ελληνικοί πληθυσμοί στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και στις παροικίες οδηγούνται σε μεγάλη οικονομική κρίση: μειώνονται οι εξαγωγές, οι τιμές των προϊόντων που εξάγονται πέφτουν πολύ, πολλοί έμποροι χρεοκοπούν, οι ναύτες χάνουν τη δουλειά τους. Η κρίση γίνεται πιο μεγάλη το 1820, όταν ο σουλτάνος ξεκινάει πόλεμο με τον Αλή πασά και το οθωμανικό κράτος αυξάνει τους φόρους στις περιοχές που πηγαίνει ο οθωμανικός στρατός.
Η οικονομική κρίση έκανε χειρότερες τις συνθήκες ζωής πολλών Ελλήνων και αυτό έκανε πιο εύκολη την Επανάσταση: οι άνθρωποι είχαν λιγότερα να χάσουν. Λίγο πριν από την Επανάσταση, για πολλούς Έλληνες το ατομικό καλό (το όνειρο για μια καλύτερη ζωή που είχε ο καθένας) συμβάδιζε με το γενικό καλό (την απελευθέρωση από την οθωμανική εξουσία που ζητούσαν όλοι. Έμποροι , ναύτες προεστοί και αγρότες, από διαφορετικοί σκοπιά ο καθένας έβλεπαν στην επανάσταση οφέλη και μέσω του ατομικού κέρδους ενίσχυαν την ιδέα της απελευθέρωσης. Τίποτα δεν θα είχε, όμως γίνει αν δεν υπήρχε ένα συντονιστικό όργανο που να σχεδιάζει, να οργανώνει και να εφαρμόζει πρακτικές μέσα σε μια Ευρώπη που αντιπαθούσε τις οποιεσδήποτε επαναστάσεις και μέσω της Ιερής Συμμαχίας καθιστούσε ανεπιθύμητη οποιαδήποτε παρόμοια ενέργεια. Αυτό το συντονιστικό όργανο δεν ήταν άλλο από την περίφημη Φιλική Εταιρεία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου