Εdward Dodwell Ναός του Επικούρειου Απόλλωνα
Οι καλλιτεχνικοί θησαυροί που δημιουργήθηκαν στην αρχαία Ελλάδα,
στους Ελληνιστικούς χρόνους, στην Ρωμαϊκή κυριαρχία στον τόπο, αλλά κατά τον
Μεσαίωνα στην περιοχή της επαρχίας Ολυμπίας, ήταν απαράμιλλης ομορφιάς και
τέχνης. Ο πανδαμάτορας χρόνος, οι φυσικές καταστροφές και οι ανθρώπινες
ληστρικές επιδρομές κατέστρεψαν μνημεία μεγάλης ιστορικής και πνευματικής
κληρονομιάς. Στην πρώτη περίπτωση δεν μπορούμε να πούμε και πολλά αφού κανείς,
στην ιστορία του ανθρώπου πάνω στην γη,
δεν έχει μπορέσει να τα βάλει με την φύση αλλά στην συγκεκριμένη
περίπτωση συνέβαλλε στην διάσωση της Ολυμπίας αφού κατά τον καθηγητή Andreas
Vött, του ινστιτούτου Γεωγραφίας του πανεπιστημίου του Mainz, ένα τεράστιο τσουνάμι καταπλάκωσε όλη
την περιοχή τον 5ο αιώνα μ.χ. με αποτέλεσμα να περάσουν 14 αιώνας έως ότου ο
μεγάλος γερμανός αρχαιολόγος Ερνέστος
Κούρτιους έφερε στην επιφάνεια την κοιτίδα του Ολυμπισμού και της ευγενούς άμιλλας.
Όσον αφορά στην συμμετοχή βέβηλων ανθρώπων στην ληστεία και την
καταστροφή των μνημείων θα εστιάζαμε στην εξ αμαθείας ορμή αυτών, στην
μισαλλοδοξία και στα συμφέροντα από την πώληση των συληθέντων. Οι ξένοι
επιδρομείς σκύλεψαν τους ελληνικούς θησαυρούς μπροστά στα μάτια των, ανήμπορων
να αντιδράσουν, Ελλήνων και σε πολλές των περιπτώσεων συμμετείχαν παρά την
θέληση τους ή μέσα στην άγνοια τους για την σημασία και το κάλλος των μνημείων δεν έδιναν και
πολύ ενδιαφέρον.
Παραδόξως το μεγαλύτερο έγκλημα διετελέστει από Ευρωπαίους γυρολόγους
που πίσω από το προσωπείο του περιηγητή και λάτρη του αρχαίου Ελληνικού κόσμου,
διέπραξαν περισσότερο κακό ακόμα και από αυτούς, τους κατά καιρούς επιδρομείς
βαρβάρους. Η καταστροφή άρχισε κατά την Ρωμαιοκρατία στην οποία πάμπολλα
μνημεία συλήθηκαν (βλέπε Σύλας) και μεταφέρθηκαν στην Ρώμη είτε να στολίζουν
δημόσια κτίρια, είτε πολυτελείς επαύλεις πλουσίων και αξιωματούχων του κράτους.
Επί βυζαντινοκρατίας τα περισσότερα καταστράφηκαν μέσα στην υπέρμετρη
θρησκοληψία που επικρατούσε, ως παγανιστικά (βλέπε άγαλμα του Δία), 'όπως
επίσης και παύση των ολυμπιακών αγώνων, κλείσιμο φιλοσοφικών σχολών κ.α.
Στην δύση του βυζαντινού κράτους , έρχονται οι σταυροφόροι και
διάφοροι άλλοι τυχοδιώκτες της παπικής εκκλησίας να συνεχίσουν την αρπαγή, με συλλέκτες πολύτιμων να
επιδίδονται στην συλλογή πολύτιμων αντικειμένων και πώληση τους σε πλούσιους
ηγεμόνες της Δύσης που επιθυμούσαν να γεμίσουν είτε την συλλογή τους, είτε
μουσεία, ανύπαρκτων πολιτιστικά και
ιστορικά, χωρών.
Στην Οθωμανοκρατία, όπως προείπαμε, στίφη περιηγητών και πνευματικών
ανθρώπων κυρίως Άγγλων και Γάλλων, χωρίς να υστερούν οι υπόλοιποι, με την
πρόφαση της λατρείας του αρχαίου κόσμου δίνουν το τελειωτικό χτύπημα από άκρη σε άκρη όλης της Ελλάδας. Ο
παρανοϊκός μοναχός Φουρμόντ καταστρέφει ότι αρχαίο βρει μπροστά του, ο Κοκερέλ
μαζί με τον Στάλκεμπεργκ και τον Γκρόπιους "ξηλώνουν" κυριολεκτικά
τον ναό του Επικούρειου Απόλλωνος στις Βάσσες και τον μεταφέρουν στο Παρίσι και
στο Λονδίνο και την Βαυαρία.
Μετά τα μάρμαρα του Παρθενώνα, τα αντίστοιχα του δίδυμου ναού στις
Βάσσες, πήραν την θέση τους στο μουσείο του Λονδίνου και αποτελούν τα δεύτερα
σε αξία και ποσότητα μετά αυτών του ανυπέρβλητου λαού της Ακροπόλεως των
Αθηνών. Οι ελληνικές αρχαιότητες εκλάπησαν και η Ελλάδα παρατηρούσε ανήμπορη να
τις προστατεύσει. Η κληρονομιά του ελληνισμού πήρε θέση σε μουσεία χωρών που αγνοείται
η ύπαρξη τους μέσα στην ιστορία την εποχή που αυτοί οι θησαυροί σμιλεύονταν στα
εργαστήρια Ελλήνων δεξιοτεχνών. Η Αγγλία δώρισε γύψινα αντίγραφα στην Ελλάδα,
πόσο γενναιότητα θα έδειχνε αν κάποια στιγμή τα επέστρεφε εκεί που ανήκουν,
εφαρμόζοντας τον ηθικό και άγραφο νόμο.